در این مطلب، قصد داریم دلایل افت تحصیلی نوجوان را بررسی کنیم. همچنین راهکارهای موثری را معرفی کنیم که برای مقابله با این مشکل به پدرها و مادرها کمک می‌کنند. اگر فرزند نوجوان شما هم دچار افت تحصیلی شده و اگر دوست دارید با همه توان‌تان به او کمک کنید، پیشنهاد می‌کنیم خواندن این مقاله را از دست ندهید.
عوامل بیرونی و درونی متعددی موجب افت تحصیلی نوجوان می‌شوند. دوران نوجوانی و دبیرستان یکی از چالش‌برانگیزترین مقاطع زندگی است. این دوره و شکست‌ها و موفقیت‌های آن تاثیر بسیار زیادی در تعیین مسیر تحصیلات تکمیلی، انتخاب شغل و دستاوردهای شخصی افراد می‌گذارد. به همین دلیل، بررسی دلایل پسرفت دانش‌آموزان و پیدا کردن روش‌های مفید برای کمک کردن به آن‌ها اهمیت زیادی دارد.
مهم‌ترین دلایل افت تحصیلی نوجوان چیست؟
۱. برنامه‌ریزی نادرست
برنامه‌ریزی نادرست یکی از اصلی‌ترین عواملی است که باعث به تعویق انداختن کارها و مطالعات بچه‌ها می‌شود. کم‌تر نوجوانی بدون داشتن یک برنامه منظم و نظارت درست می‌تواند برای موفقیت در امتحان‌ها برنامه‌ریزی کرده و خودش را آماده کند.
۲. تمرکز نداشتن
این روزها، استفاده از ابزارهای هوشمند و تلفن‌های همراه از ضروری‌ترین نیازهای هر فردی است. نوجوانان با کمک این ابزارها در کلاس‌های آنلاین شرکت می‌کنند؛ منابع مورد نیازشان را پیدا می‌کنند و جزوه‌ها و مطالب درسی را با دوستان‌شان رد و بدل می‌کنند. با این حال، دسترسی دائمی به تلفن همراه و اینترنت می‌تواند تمرکز بچه‌ها را بر هم بزند. بیشتر بچه‌ها در هنگام درس‌خواندن وسوسه می‌شوند سری هم به شبکه‌های اجتماعی بزنند یا پیام‌های دوستان‌شان را بخوانند و جواب بدهند. بنابراین، زمان قابل توجهی را هدر می‌دهند و حواس‌شان پرت می‌شود.
۳. ناتوانی در مدیریت زمان
افت تحصیلی نوجوان در بسیاری از مواقع به دلیل ناتوانی در مدیریت زمان اتفاق می‌افتد. زمان یکی از ارزشمندترین دارایی‌هایی است که از دست رفتنش جبران‌پذیر نیست. حجم بالای مطالب درسی، اولویت‌بندی نکردن کارها و پشت‌گوش انداختن تکالیف وقتی با مدیریت ضعیف زمان در یک‌جا جمع شوند هیچ حاصلی به‌جز پسرفت تحصیلی ندارند.
۴. کمبود پشتکار
سخت‌کوشی و پشتکار از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که به موفقیت شغلی، تحصیلی و حرفه‌ای افراد کمک می‌کند. بچه‌ها باید یاد بگیرند به هر مشکلی یا هر امتحانی به چشم یک چالش نگاه کنند و برای موفقیت در آن نهایت تلاش‌شان را انجام دهند. تلاش کم از اصلی‌ترین دلایل افت تحصیلی نوجوان به حساب می‌آید.
۵. نگرش منفی
نگاه بدبینانه و منفی به زندگی و چالش‌های آن معمولا بسیار مضر است. اگر دانش‌آموزان دچار ناامیدی شوند، نسبت به همه چیز نگرش منفی پیدا می‌کنند و انگیزه خود را برای درس خواندن از دست می‌دهند.
۶. نداشتن اعتماد به‌نفس
نداشتن اعتماد به‌نفس و عزت نفس پایین موجب می‌شود نوجوانان توانایی‌های‌شان را باور نداشته باشند. در ضمن، بچه‌هایی که اعتماد به‌نفس کافی ندارند معمولا نمی‌توانند به‌موقع از معلمان و هم‌سالان خود کمک بخواهند.
۷. اعتماد به‌نفس بیش از حد
درست همان‌طور که نداشتن اعتماد به‌نفس موجب افت تحصیلی نوجوان می‌شود، اعتماد به‌نفس بیش از حد هم می‌تواند چنین عواقبی را به‌دنبال داشته باشد. دانش‌آموزی که مهارت‌ها و توانایی‌هایش را خیلی دست بالا بگیرد قطعا به‌قدر کافی تلاش نمی‌کند و نهایتا دچار پسرفت می‌شود.
۸. نداشتن تفکر انتقادی
موفقیت در تحصیل تا اندازه زیادی به داشتن تفکر انتقادی و تجزیه‌وتحلیل مطالب بستگی دارد. این ویژگی به دانش‌آموز کمک می‌کند پرسش‌های مناسب را مطرح کند؛ اطلاعات مورد نیازش را گردآوری کند و پاسخ‌های درست را تشخیص دهد. خوشبختانه، تفکر استدلالی یک مهارت آموختنی است.
۹. ترس از شکست
ترس از شکست یکی از بزرگ‌ترین موانع برای دستیابی به موفقیت و یکی از اصلی‌ترین عوامل موثر در افت تحصیلی نوجوان است. بسیاری از روانشناسان اعتقاد دارند که این نوع واهمه از خود شکست بدتر بوده و عواقب پیچیده‌تری دارد. افرادی که با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند توانایی انجام کارها، شروع مراحل جدید و دنبال کردن اهداف را از دست می‌دهند.
۱۰. بی‌دقتی
برخی از دانش‌آموزان صرفا به‌دلیل بی‌دقتی دچار افت تحصیلی می‌شوند. این ویژگی معمولا از اهمیت ندادن به درس و تحصیل یا از اضطراب بیش از حد و ناتوانی در تمرکز ناشی می‌شود.
نوجوانان با چه مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؟
حالا که با برخی از مهم‌ترین دلایل افت تحصیلی نوجوان آشنا شدید، لازم است بتوانید این عوامل را ریشه‌یابی کنید. در واقع، اصلا منصفانه نیست که تصور کنید فرزندتان به دلایل موهومی به یک انسان فاقد استدلال، بدون پشتکار، بی‌انگیزه و تنبل تبدیل شده است. شناسایی اصلی‌ترین مشکلات دوران نوجوانی موجب می‌شود دلایل به‌وجود آمدن این ویژگی‌های منفی را تشخیص دهید و به موفقیت فرزندتان کمک کنید. بعضی از جدی‌ترین مشکلات نوجوانی عبارتند از:
استرس
براساس مطالعات، خصوصا در دوران دبیرستان، بچه‌ها با فشار تحصیلی، حجم بالای درس‌ها، امتحانات پیاپی و انتظارات زیاد والدین دست‌ونجه نرم می‌کنند. اغلب پدرها و مادرها، فرزندان‌شان را در دوره‌های آموزشی و ورزشی یا در کلاس‌های فوق برنامه ثبت‌نام می‌کنند و انتظارات زیادی از آن‌ها دارند. در این مقطع، بچه‌ها دائما در حال امتحان‌دادن هستند و علاوه بر گرفتن نمره‌های قابل قبول باید درباره مهم‌ترین مسائل زندگی‌شان تصمیم‌گیری کنند. کافی است تغییرات هورمونی، تحولات معمول دوران بلوغ و بعضی از مشکلات احتمالی در فضای خانه را نیز به همه این موارد اضافه کنید. در این صورت، به‌سادگی درک می‌کنید فرزندتان تحت چه فشار ذهنی و اضطراب شدیدی قرار دارد. این میزان استرس از مهم‌ترین عواملی است که او را دچار بی‌دقتی، کاهش تمرکز و ترس از شکست می‌کند و سطح اعتماد به‌نفسش را پایین می‌آورد.
خستگی مفرط
در بسیاری از مواقع، افت تحصیلی نوجوان از خستگی مفرط ناشی می‌شود؛ این یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که زندگی نوجوانان و موفقیت آن‌ها را تحت تاثیر قرار میدهد. به‌طور معمول، دانش‌آموزان حداکثر باید ساعت ۷:۳۰صبح در دبیرستان حاضر باشند. بنابراین، احتمالا لازم است ساعت ۶:۳۰ از منزل خارج شوند و حداقل نیم ساعت قبل از این زمان باید از رختخواب بیرون بیایند تا بتوانند صبحانه بخورند و لباس بپوشند. این در حالی است که برای شرکت در کلاس‌های فوق‌برنامه معمولا ناچارند تا عصر در مدرسه و بیرون از خانه بمانند. در ضمن، وقتی به منزل می‌رسند از آن‌ها انتظار می‌رود پای تکالیف‌شان بنشینند یا برای موفقیت در امتحان‌های پایان‌ناپذیر مطالعه کنند. طبیعی است که چنین انسانی از خستگی مفرط رنج می‌برد و قدرت استدلال و تمرکزش را از دست میدهد.
اذیت و آزار در مدرسه
براساس تحقیقات، تقریبا ۲۸ درصد از دانش‌آموزان ۱۲ تا ۱۸ساله در مدرسه مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرند. قلدری در مدارس انواع مختلفی دارد و می‌تواند فیزیکی، روانی یا حتی مجازی یا به عبارتی سایبری باشد. بچه‌هایی که در مدرسه اذیت می‌شوند معمولا تمایل زیادی به حضور در کلاس‌ها ندارند و نمی‌توانند به‌خوبی تمرکز کنند. این موضوع، موجب اختلال در یادگیری و افت تحصیلی نوجوان می‌شود.
درگیری با معلم
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند، اغلب دانش‌آموزان در طول یک سال تحصیلی در دبیرستان حداقل با یکی از آموزگاران‌شان مشکل دارند. این امر موجب به‌وجود آمدن فضای منفی، کاهش اعتماد به‌نفس و بالا رفتن سطح استرس می‌شود و بر عملکرد بچه‌ها تاثیر می‌گذارد.
چطور می‌توان به نوجوان کمک کرد تا با افت تحصیلی مقابله کند؟
- مطمئن شوید فرزندتان به‌اندازه کافی ورزش می‌کند. خوب است به‌صورت خانوادگی پیاده‌روی کنید یا برخی فعالیت‌های دیگر را در خارج از منزل انجام دهید. ورزش و فعالیت‌های دسته‌جمعی به‌ویژه با حضور افراد خانواده می‌تواند در کاهش استرس نوجوانان موثر باشد.
- به‌طور منظم و صمیمانه با فرزندتان گفت‌وگو کنید. دقت کنید، گفت‌وگو کردن با سخنرانی یک‌جانبه تفاوت دارد. برای این منظور، باید فضای مناسب و دوستانه‌ای ایجاد کنید و اجازه بدهید فرزندتان مسائل، دغدغه‌ها و مشکلاتش را با شما در میان بگذارد. بدون قضاوت کردن، از او درباره احساساتش بپرسید و به او کمک کنید تصمیم بگیرد و مزایا و معایب تصمیماتش را بشناسد.
- روانشناسان عقیده دارند، نوجوانانی که بخشی از روز را به انجام فعالیت‌های مورد علاقه‌شان اختصاص می‌دهند کم‌تر از سایرین با استرس و اضطراب دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بنابراین، برنامه منظمی ایجاد کنید و به او اجازه بدهید ساعاتی از روز را استراحت کند، فیلم ببیند، موزیک بشنود، کتاب بخواند یا با دوستانش معاشرت کند.
- به خورد و خوراک فرزندتان توجه کنید. خصوصا صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی است که سوخت مناسبی را برای عملکرد مغز تامین کرده و به بهبود تمرکز کمک می‌کند.
- به فرزندتان کمک کنید برای مطالعه روزانه برنامه‌ریزی کند. جمع شدن تکالیف و درس‌ها یکی از مهم‌ترین مواردی است که دانش‌آموزان را به‌شدت دچار استرس می‌کند و بازدهی آن‌ها را کاهش میدهد.
- به فرزندتان یاد بدهید مسئولیت‌پذیر باشد و در عین حال، از حق و حقوقش دفاع کند. اغلب معلم‌ها برای دانش‌آموزانی احترام قائلند که با نهایت ادب و احترام با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنند، مسئولیت نمره‌های بدشان را می‌پذیرند و برای بهبودشان تلاش می‌کنند. به همین دلیل، حتی اگر فرزندتان در یک آزمون عملکرد موفقیت‌آمیزی نداشته باشد ممکن است معلم برای پیشرفت کمکش کند.
- با ایجاد یک برنامه منظم برای خواب خانواده به فرزندتان کمک کنید زودتر بخوابد. برای این منظور، در زمان خوابیدن فرزند نوجوان‌تان لازم است چراغ‌های منزل خاموش باشد و کلیه سر و صداها و فعالیت‌های خانوادگی به حداقل کاهش پیدا کند.
- برای فرزندتان توضیح دهید مدتی قبل از خواب باید تلفن همراه، تبلت و کامپیوترش را خاموش کند تا بتواند سریع‌تر و بهتر بخوابد. اگر متوجه شدید از این قوانین پیروی نمی‌کند، لازم است رمز عبور وای‌فای را تغییر دهید.
- فضای منزل را آرام، منظم و پاکیزه نگه‌دارید تا فرزندتان بتواند تمرکز کند و بازدهی خود را افزایش دهد.
- وقتی فرزندتان درباره آزار و اذیت در مدرسه صحبت می‌کند، به‌طور فعالانه و با دقت به حرف‌هایش گوش کنید. او را تشویق کنید با مشاور مدرسه صحبت کند. خودتان هم حتما به مدیر، معاون و آموزگارانش هشدار بدهید تا به این موضوع رسیدگی کنند.
- مقابله با قلدری در فضای مجازی سخت‌تر است. لازم است از فرزندتان بی‌قید و شرط حمایت کنید و از ایمنی او اطمینان یابید. کنترل و نظارت فعالیت‌های بچه‌ها در فضای مجازی کار ساده‌ای نیست. بنابراین، بیش از هر چیز باید رابطه بسیار قوی و صمیمانه‌ای با فرزند نوجوان‌تان داشته باشید. به این ترتیب، او با شما احساس راحتی کرده و دغدغه‌ها و مشکلاتش را در میان می‌گذارد.
- اگر احساس می‌کنید فرزندتان با یکی از معلم‌هایش مشکل دارد از او بخواهید با مشاور مدرسه صحبت کند. در ضمن، به او پیشنهاد دهید اتفاقات روزانه مدرسه را در دفترچه‌ای یادداشت کند. انجام این کار به کاهش خشم و ناامیدی او کمک کرده و در عین حال، موجب می‌شود بتواند مسائل را تحلیل کند. در صورت پیچیده‌تر شدن مشکل نوجوان با آموزگار لازم است خودتان وارد عمل شوید و با معلم و سایر پرسنل مدرسه صحبت کنید.
سخن آخر
در این مطلب، تلاش کردیم دلایل افت تحصیلی نوجوان را شناسایی کنیم و بهترین راهکارهای موثر در مقابله با آن را با شما در میان بگذاریم. با توجه به آن‌چه گفته شد، بیش از هر چیز لازم است به فرزندتان کمک کنید علایق خود را بشناسد و مهارت‌هایش را بهبود بخشد. هرگز درباره ادامه تحصیل در یک رشته خاص او را تحت فشار نگذارید و برایش تشریح کنید که رشته‌ها و حوزه‌های مختلفی وجود دارند که ممکن است در آن‌ها موفق باشد. در واقع، مسئولیت‌پذیری، پشتکار و خلاقیت از مهم‌ترین ویژگی‌هایی هستند که موفقیت در کلیه زمینه‌ها را امکان‌پذیر می‌کنند. این رویکرد به کاهش اضطراب و بهبود عملکرد دانش‌آموزان کمک خواهد کرد. نظر شما چیست؟ چه راهکارهایی را برای افزایش بازدهی نوجوانان در مدرسه پیشنهاد می‌کنید؟ خوشحال می‌شویم دیدگاه‌ها و تجربیات‌تان را در بخش «نظرات کاربران» با ما و دیگر خوانندگان به‌اشتراک بگذارید.
ممنون، استفاده کردم
خوشحالیم که مقاله رو مطالعه کردید و با «با مامانا» همراه شدید.