روش‌های آماده کردن کودک برای جدایی پدر و مادر؛ قبل و بعد از جدایی چه کنیم؟
در این مطلب، قصد داریم با شما درباره روش‌های آماده کردن کودک برای جدایی پدر و مادر صحبت کنیم. اگر شما یا یکی از دوستان و نزدیکان‌تان تصمیم به جدا شدن دارید، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را مطالعه کرده و فرآیند طلاق را برای فرزندان‌تان ساده‌تر کنید.
طلاق یکی از اتفاقات به‌شدت استرس‌زا و ناراحت کننده است که همه ابعاد حسی و عاطفی زوجین را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این مسئله زمانی پیچیده‌تر می‌شود که فرزندی هم وجود داشته باشد. این‌جاست که به‌عنوان مادر یا پدر احتمالا درباره نحوه اطلاع‌رسانی این خبر به فرزندتان مشکل خواهید داشت. چرا که علاوه بر غلبه بر احساسات خودتان باید به عواطف او هم توجه کنید و با رعایت برخی نکات، او را از قبل برای مواجهه با این مرحله دشوار آماده کنید. یادتان باشد، آماده کردن کودک برای جدایی پدر و مادر مستلزم توجه به سن‌وسال او و نیازهای منطبق با آن است.
آماده کردن کودک برای جدایی پدر و مادر یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند احساس ناامنی، هراس از آینده، ترس از طرد شدگی، احساس گناه، اضطراب، خشم و افسردگی ناشی از طلاق والدین را در فرزندتان کاهش دهد. جدایی والدین با مجموعه‌ای از مشکلات کوچک و بزرگ همراه است که هر یک می‌توانند زندگی بچه‌ها و سلامت روان آن‌ها را برای همیشه تحت تاثیر قرار دهند. عبور از این مرحله دشوار، نیازمند درک دقیق شرایط روحی کودکان و استفاده از راهکارهای موثری برای به حداقل رساندن فشارهاست. اثرات ناشی از این اتفاق در دوره‌های سنی مختلف، متفاوت است. در ادامه، تاثیر طلاق والدین بر کودکان سنین گوناگون را بررسی می‌کنیم و راهکارهای مناسب برای انجام این کار را با شما به‌اشتراک می‌گذاریم.
طلاق والدین چه تاثیری بر کودکان صفر تا ۵ ساله دارد؟
آماده کردن کودک برای جدایی پدر و مادر را می‌توان یکی از دشوارترین مراحل طلاق به حساب آورد. بچه‌های خردسال خصوصا تا ۵ سالگی به اندازه زیادی به والدین‌شان وابسته هستند. آن‌ها به‌سختی می‌توانند اتفاقات پیچیده‌ای مانند طلاق والدین را درک کرده و احساسات‌شان را در این زمینه تجزیه‌وتحلیل کنند. در واقع، کودکان در سنین پیش از ۵ سالگی اصلا نمی‌توانند تصوری از روزهای بعد از جدایی والدین و تاثیر آن بر زندگی‌شان داشته باشند. مهم‌ترین تاثیرات جدایی پدر و مادر بر کودکان صفر تا ۵ سال عبارتند از:
- گریه‌های پایان‌ناپذیر، بی‌قراری مداوم و ناراحتی تسلی‌ناپذیر
- احتمال پرخاش‌گری با دوستان و آشنایان و کتک زدن و گاز گرفتن آن‌ها
- احساس دل‌درد و تغییر عادات دفع
- بیش‌فعالی
- احساس ناامنی شدید، ترس از طرد شدن و کنار گذاشته شدن و در نتیجه، وابستگی بیش از حد به مادر یا پدر در دسترس
- بر هم خوردن روال‌های عادی زندگی
- احساس گناه و تقصیر در رابطه با طلاق والدین
- از دست دادن نقاط عطف مناسب با سن‌وسال یا پسرفت به مراحل قبلی
برای مثال، ممکن است کودک ۵ ساله‌ای که در حال یادگیری دوچرخه‌سواری یا اسکیت‌سواری است این روند را متوقف کند و در عوض، دوباره به پستانک یا شیشه شیر پناه ببرد. در عین حال، ممکن است این اتفاق موجب از دست دادن کنترل ادرار در کودکان کم سن‌وسال شود.
روش‌های آماده کردن کودک برای جدایی پدر و مادر در سنین صفر تا ۵ سالگی چیست؟
- احساسات‌تان را کنترل کنید و تا جای ممکن از مشاجره با همسرتان اجتناب کنید.
- با استفاده از لحن، کلمات، عبارات و اصطلاحات مناسب با سن فرزندتان، برایش توضیح بدهید که جدایی بهترین انتخاب ممکن برای شما و همسرتان است.
- غم و ناراحتی‌تان را به بچه‌ها منتقل نکنید.
- برای آن‌ها توضیح دهید که طلاق به معنای دور شدن یکی از والدین از فضای خانه خواهد بود.
- به فرزندتان بگویید هر دوی شما همچنان دوستش دارید و تلاش خواهید کرد روال زندگی او تغییری نکند.
پس از جدایی چه باید کرد؟
- طلاق والدین و حضور نداشتن یکی از آن‌ها در خانه موجب ناراحتی و بی‌قراری خردسالان شده و برنامه خواب و خوراک‌شان را بر هم می‌زند. بنابراین، لازم است توجه‌تان را به کودک چند برابر کنید.
- برای مدیریت امور، در صورت امکان خوب است از دوستان و نزدیکان‌تان کمک بخواهید.
- به‌طور منظم و در زمان‌های خاصی از روز با همسر سابق‌تان تماس ویدیویی برقرار کنید و اجازه بدهید فرزندتان پدر / مادرش را ببیند و محبت لازم را دریافت کند.
- تا جای ممکن، آن‌ها را در آغوش بگیرید و محبت‌تان را بیش از گذشته ابراز کنید. برای فرزندتان توضیح بدهید که او نقشی در جدایی والدینش نداشته است.
- یک تقویم دیواری برایش درست کنید و نوبت وقت‌گذرانی با هر یک از والدین را با رنگ‌های متفاوت برایش مشخص کنید.
- برایش توضیح دهید، امکان ندارد شما و همسرتان دوباره با هم زندگی کنید. در غیر این صورت، ممکن است مدت‌ها درگیر این امید واهی باشد.
- برای فرزندتان توضیح دهید که هر دوی شما، همیشه و تحت هر شرایطی او را دوست خواهید داشت و مراقبش خواهید بود.
- در مقابل فرزندتان به‌هیچ عنوان از پدر / مادرش بدگویی نکنید.
- اصلا لزومی ندارد جزییات طلاق را با فرزندتان در میان بگذارید.
- برنامه ثابت و روال منظمی برای ملاقات فرزندتان با پدر / مادرش ایجاد کنید.
- کاری کنید که زمان ملاقات فرزندتان با پدر / مادرش با صلح و صفا سپری شود. بنابراین، مشاجره با همسر سابق‌تان را به وقت دیگری موکول کنید و اجازه بدهید کودک اوقات خوشی را سپری کند.
- در مواقعی که قرار است به خانه پدر یا مادرش برود حتما اجازه بدهید یکی از اشیا مورد علاقه‌اش مانند یک عروسک، اسباب‌بازی یا یک پتوی مخصوص را به‌همراه داشته باشد.
- عکس مادر / پدرش را در اتاق کودک بگذارید.
- برای نوزادان حتما تلاش کنید شرایط در هر ۲ منزل مشابه باشد. یعنی، تا جای ممکن از شیشه شیر، پستانک، ملحفه و غذاهای یکسان استفاده کنید.
- به کودک‌تان اجازه بدهید با فریاد زدن، پاره کردن کاغذ، در آغوش گرفتن شما یا هر روش ایمن دیگری خشم، غم، ناراحتی و احساسات پیچیده‌اش را ابراز کند.
- فضایی را ایجاد کنید که فرزندتان بتواند با شما درددل کرده و سوالاتش را مطرح کند.
طلاق والدین چه تاثیری بر کودکان ۶ تا ۸ ساله دارد؟
قدرت درک و فهم بچه‌های ۶ تا ۸ ساله بیشتر از خردسالان است. بنابراین، احتمالا می‌توانند درباره طلاق والدین‌شان فکر کنند. توانایی این گروه سنی در برقراری ارتباط با اطرافیان به‌ویژه کودکان هم‌سن و سال از مهم‌ترین عواملی است که به آن‌ها کمک می‌کند احساسات‌شان را با دیگران به‌اشتراک بگذارند. با این حال، تجزیه‌وتحلیل فرآیندهای پیچیده‌ای مثل جدایی والدین هنوز هم برای‌شان دشوار است. مهم‌ترین تاثیرات جدایی پدر و مادر بر کودکان ۶ تا ۸ سال عبارتند از:
- احساس طردشدگی
- احساس گناه و تقصیر
- تردید درباره عشق والدین به خودش
- نگرانی از اتفاقات آینده
روش‌های آماده‌سازی کودک برای جدایی والدین در سنین ۶ تا ۸ سالگی چیست؟
- زمان مناسبی را برای اعلام خبر جدایی انتخاب کنید. برای مثال، بهتر است این خبر را در تعطیلات آخر هفته و موقعی به فرزندتان منتقل کنید که درست وسط امتحان‌ها نباشد. قبل از اعلام خبر، مطمئن شوید حال فرزندتان خوب است و ناراحتی خاصی ندارد.
- برای صحبت درباره جدایی حتما همسرتان هم باید حضور داشته باشد. به این ترتیب، هر یک از شما می‌توانید بخشی از این خبر ناگوار را به کودک انتقال دهید و به او بفهمانید که این یک تصمیم دوجانبه است.
- از ارائه توضیحات اضافی و پرداختن به جزییات خودداری کنید.
- آرامش‌تان را حفظ کنید و احساسات منفی را به فرزندتان منتقل نکنید.
- برایش توضیح بدهید که در این میان، او کاملا بی‌تقصیر است.
- از متهم کردن همسرتان اجتناب کنید و نقش قربانی را بازی نکنید.
- به پرسش‌های فرزندتان با حوصله پاسخ دهید.
پس از جدایی چه باید کرد؟
- تا جای ممکن به فرزندتان محبت کنید. مواقعی که با او هستید از مکالمات تلفنی طولانی‌مدت و تماشای تلویزیون خودداری کنید. همراه فرزندتان کتاب بخوانید؛ به پیاده‌روی بروید؛ با هم غذا بخورید و در یک کلام، به او توجه کنید.
- اجازه بدهید درباره طلاق‌تان با شما صحبت کند و سوالاتش را مطرح کند.
- روال منظمی را برای ملاقات با پدر/مادرش ایجاد کنید.
- مراقب علائم و نشانه‌های دلتنگی او باشید. گاهی اوقات ممکن است بدخلقی کند یا افسرده و عصبانی باشد. در این صورت، خوب است اجازه بدهید با مادر/پدرش تماس ویدیویی داشته باشد یا با او ملاقات کند.
- هرگز و به‌هیچ عنوان فرزندتان را به یک جاسوس تبدیل نکنید. برای اجتناب از این کار، وقتی از منزل پدر/مادرش برمی‌گردد هرگز او را سوال‌پیچ نکنید.
طلاق والدین چه تاثیری بر کودکان ۹ تا ۱۱ ساله دارد؟
آماده کردن کودک برای جدایی پدر و مادر در سنین ۹ تا ۱۱ سالگی پیچیدگی‌های خودش را دارد. کودکان در این سن، بیشتر از بچه‌های کوچک‌تر می‌توانند اتفاقات را تجزیه‌وتحلیل کرده و درباره احساسات‌شان صحبت کنند. این گروه از بچه‌ها، به‌سادگی می‌توانند با دوستان و آموزگاران‌شان ارتباط برقرار کنند و روابط خود را در خارج از منزل توسعه دهند. با این حال، معمولا برداشت بچه‌های ۹ تا ۱۱ ساله از وقایع اطراف‌شان سیاه و سفید است. کودکان در این سن، خودشان را عامل اصلی وقایع اطراف‌شان می‌‌دانند. احساس گناه بسیار زیاد ناشی از این امر ممکن است موجب افسردگی کوتاه‌مدت یا طولانی‌مدت آن‌ها شود. در ضمن، اثرات این اتفاق ممکن است تا سال‌ها زندگی فرزندتان را تحت تاثیر قرار دهد و سلامت عاطفی او را مختل کند. از مهم‌ترین پیامدهای این روند می‌توان به اضطراب و انزوا اشاره کرد. مهم‌ترین تاثیرات جدایی پدر و مادر بر کودکان ۹ تا ۱۱ سال عبارتند از:
- احساس گناه و تقصیر بیش از حد
- افسردگی کوتاه‌مدت یا طولانی‌مدت
- اضطراب و گوشه‌گیری
- احساس عصبانیت شدید نسبت به هر دوی والدین یا یکی از آن‌ها
نکته:
اغلب بچه‌های ۹ تا ۱۱ ساله در هنگام جدایی والدین‌شان با مسائل و پرسش‌های زیر دست‌وپنجه نرم می‌کنند:
- «مامان / بابا مقصره. اگه دوستم داره چرا نمی‌تونه باهامون زندگی کنه؟»
- «من چی کار کردم که دارن جدا می‌شن؟»
- «قول می‌دم بچه خوبی باشم.»
- «من می‌خوام با بابا / مامان زندگی کنم.»
نوجوانان به مراتب بیشتر از سایر گروه‌های سنی می‌توانند نشانه‌های طلاق و عوامل موثر در آن را شناسایی کرده و این روند را درک کنند. در صورت آشفتگی زندگی خانوادگی حتی ممکن است آن‌ها جدایی را به‌عنوان یک راهکار تسکین‌دهنده ببینند و احساس کنند با انجام این کار مشکلات‌شان خاتمه می‌یابند. همچنین، آن‌ها کم‌تر احساس می‌کنند که در این زمینه مقصر هستند؛ یا کم‌تر تصور می‌کنند که با هم بودن به هر قیمتی بهترین راه‌حل است.
نوجوانان معمولا خودمحور هستند؛ اما برخلاف بچه‌های کوچک‌تر، دنیای آن‌ها بیشتر حول محور زندگی در خارج از خانه می‌چرخد. بنابراین، بیشتر تمایل دارند زندگی‌شان را ادامه دهند و معمولا عشق والدین نسبت به خودشان را زیر سؤال نمی‌برند.
در عوض، ممکن است نگران این باشند که طلاق والدین چگونه می‌تواند بر وضعیت و چهره اجتماعی آن‌ها تاثیر بگذارد؟ و آیا ممکن است این روند باعث دوری آن‌ها از دوستان‌شان شود یا خیر؟ یا آیا ممکن است با انجام این کار مشکلات پیشین برطرف شوند؟ در واقع، احتمالا آن‌ها از این کار استقبال می‌کنند و آن را راهکار بالقوه‌ای برای بهبود اوضاع می‌پندارند.
چگونه باید نوجوانان را برای جدایی والدین آماده کنیم؟
- آماده کردن کودک برای جدایی پدر و مادر در سنین نوجوانی مستلزم آن است که اجازه بدهید خشم و ناراحتی خود را نشان دهد.
- همراه با همسرتان این خبر را اعلام کنید.
- به اعصاب و احساسات‌تان مسلط باشید.
- در حضور فرزندتان مشاجره و بددهنی نکنید.
- از به‌اشتراک گذاری جزییات اجتناب کنید.
پس از جدایی چه باید کرد؟
- از همسر سابق‌تان بدگویی نکنید.
- روال منظمی را در نظر بگیرید و تلاش کنید فرزند نوجوان‌تان در ساعات و روزهای مشخصی پدر/مادرش را ملاقات کند.
- از هر چند وقت یک‌بار همراه با همسر سابق‌تان و به‌صورت خانوادگی وقت‌گذرانی کنید. این از مهم‌ترین عواملی است که احساس امنیت را در نوجوانان تقویت می‌کند.
- تا جای ممکن، برنامه‌های معمول قبل از جدایی را با همان روال سابق ادامه دهید. برای مثال، اگر همیشه فرزندتان همراه با پدرش به استادیوم می‌رفته بهتر است باز هم همین کار را انجام دهند.
- در حضور فرزندتان، درباره مسائل مهم با همسر سابق‌تان مشورت کنید.
- در صورت لزوم حتما از مشاور کمک بگیرید.
سخن آخر
در این مطلب، تلاش کردیم روش‌های آماده کردن کودک برای جدایی پدر و مادر را در سنین مختلف با شما به‌اشتراک بگذاریم و باید و نبایدهای قبل و بعد از طلاق والدین را برایتان تشریح کنیم. تجربه شما چیست؟ آیا در این زمینه عملکرد موفقی داشته‌اید؟ ممنون می‌شویم در بخش «نظرات کاربران» دیدگاه‌ها و تجربیات‌تان را با ما و دیگر خوانندگان مطرح کنید.
