علت کوبیدن سر به زمین توسط کودکان چیست؟ راه‌های صحیح مقابله
کوبیدن سر یکی از رفتارهای آزاردهنده‌ای است که به شکل شگفت‌آوری در میان کودکان رواج دارد. براساس تحقیقات، تقریبا ۲۰ درصد از خردسالان در سراسر دنیا این رفتار ناراحت‌کننده را تکرار می‌کنند. در این مطلب، قصد داریم علت سر به زمین کوبیدن کودک و بهترین روش‌های مقابله با آن را بررسی کنیم. اگر فرزند شما هم این عادت را تکرار می‌کند بهتر است خواندن این مقاله را از دست ندهید.
عادت سر به زمین کوبیدن کودک چیست؟
پیش از بررسی علت سر به زمین کوبیدن کودک لازم است بدانید این رفتار معمولا در نیمه دوم اولین سال تولد شروع می‌شود و از ۱۸ ماهگی تا ۲ یا ۳ سالگی به اوج خود می‌رسد. البته، بعضی از بچه‌ها ممکن است این عادت را برای ماه‌ها و حتی سال‌های طولانی‌تری تکرار کنند. جالب است بدانید، این رفتار در پسرها حدود ۳ تا ۴ برابر بیشتر از دخترها مشاهده می‌شود.
کوبیدن سر، چرخاندن سر و تکان دادن بدن، همگی از رایج‌ترین عادات ریتمیک به حساب می‌آیند. بسیاری از روانشناسان درباره چنین رفتارهایی مطالعه کرده و نظریات زیادی را ارائه داده‌اند. متخصصان احتمال می‌دهند که انجام این قبیل کارها احتمالا نوعی لذت مرتبط با حرکت را در کودکان ایجاد می‌کند. همه نوزادان در مرحله جنینی توسط مادرشان تکان می‌خورند. به همین دلیل، بعدها هم بغل کردن و تکان دادن بچه‌ها موجب لذت و آرامش آن‌ها می‌شود. این فعالیت‌های حرکتی با رشد بچه‌ها ادامه می‌یابد؛ لذت طناب زدن، تاب خوردن، سرسره‌‌سواری و رقصیدن همگی از جمله فعالیت‌هایی هستند که سیستم دهلیزی مغز را درگیر کرده و موجب آرامش می‌شود. البته هر کودکی به فراخور حال خود ممکن است این احساس لذت را با یکی از این حرکات تجربه کند. بنابراین، احتمالا همه بچه‌ها به یک اندازه از تاب خوردن، سرسره سواری یا کوبیدن سر به این‌طرف و آن‌طرف خوش‌شان نیاید.
علت سر به زمین کوبیدن کودک چیست؟
برخی از کودکان به‌واسطه مشکلاتی نظیر نابینایی، ناشنوایی، بی‌حوصلگی، تنهایی یا بی‌توجهی والدین و به‌منظور جلب توجه اطرافیان یا ابراز خشم و ناامیدی سرشان را به زمین یا در و دیوار می‌کوبند. این در حالی است که گروه دیگری از بچه‌ها در محیط‌ها و شرایط خسته‌کننده این رفتار را به‌عنوان حرکتی موزون انجام می‌دهند و از این طریق احساس آرامش می‌کنند. برای بعضی از کودکان، کوبیدن سر روشی برای رهایی از تنش و آماده شدن برای خواب است. در مواردی هم دیده شده که بچه‌ها در هنگام دندان درآوردن یا عفونت گوش برای تسکین درد سرشان را به زمین می‌کوبند. در مجموع، علت سر به زمین کوبیدن کودک را می‌توان چنین برشمرد:
کسب آرامش
بسیاری از خردسالان در مواقع خواب‌آلودگی برخی حرکات ریتمیک مانند کوبیدن سر به زمین یا نرده‌های تخت و گهواره را انجام می‌دهند. این رفتار به‌نوعی در آن‌ها ایجاد آرامش کرده و کمک می‌کند تا دوباره به‌خواب روند.
تسکین درد
علت سر به زمین کوبیدن کودک در بسیاری از مواقع رهایی از درد است. بچه‌ها در سنین خردسالی دائما در معرض دردهایی مانند دندان در آوردن و التهاب گوش قرار می‌گیرند. بنابراین، بسیاری از آن‌ها سرشان را به زمین می‌کوبند تا شاید دردشان تسکین پیدا کند.
ناامیدی
کودکان خردسال هنوز یاد نگرفته‌اند احساسات خود را از طریق کلمات بیان کنند. به همین دلیل، اغلب آن‌ها برای ابراز ناامیدی، خشم و ناراحتی‌شان از روش‌های بیان فیزیکی مانند کوبیدن سر استفاده می‌کنند. این یکی از راه‌هایی است که با استفاده از آن کودکان نوپا پس از یک رویداد استرس‌زا خودشان را آرام می‌کنند.
نیاز به توجه
نیاز به توجه مهم‌ترین علت سر به زمین کوبیدن کودک به حساب می‌آید. در واقع، کلیه رفتارهای مخرب بچه‌ها با هدف جلب توجه انجام می‌گیرد. فرزند نوپای شما به‌وضوح متوجه می‌شود که با انجام این کار می‌تواند شما را وحشت‌زده کند و به سمت خودش بکشاند.
اختلالات رشد
ابتلا به اوتیسم و سایر اختلالات رشد می‌تواند به‌عنوان اصلی‌ترین علت سر به زمین کوبیدن کودک مطرح شود. البته، منظور این نیست که اگر یکی دو بار چنین رفتاری از کودک سر بزند حتما دچار اوتیسم یا یک مشکل جدی دیگر است. به‌جای نگرانی بی‌مورد، بهتر است در صورت تکرار این عادت به پزشک متخصص مراجعه کنید و از سلامت کامل فرزندتان اطمینان یابید.
چه زمانی باید نگران باشیم؟
اگر کودک شما سالم است و فقط در طول شب یا زمان چرت زدن سرش را به اطراف تخت یا گهواره می‌کوبد، جای نگرانی نیست. کودکان معمولا این کار را انجام می‌دهند تا راحت‌تر بتوانند بخوابند. کوبیدن سر و تکان دادن بدن تنها در صورتی یک اختلال محسوب می‌شود که به‌طور قابل توجهی با خواب تداخل داشته باشد یا منجر به آسیب بدنی شود.
روش‌های مقابله با عادت سر به زمین کوبیدن کودکان
به کودک‌تان توجه کنید
یکی از مهم‌ترین وظایف شما این است که به شکلی مثبت و سازنده به فرزندتان توجه کنید. در این صورت، کودک از روش‌های جلب توجه منفی مانند کوبیدن سر استفاده نخواهد کرد. دقت کنید، وقتی بچه‌ها سرشان را به در و دیوار یا زمین می‌کوبند در عین توجه به آن‌ها موضوع را زیاد مهم جلوه ندهید و تلاش کنید حواس بچه را از انجام این کار پرت کنید. نشان دادن واکنش شدید می‌تواند این رفتار را تقویت کرده و کودک را به ادامه این روند ترغیب کند.
از فریاد زدن و سرزنش کردن اجتناب کنید
در هنگام مشاهده سر کوبیدن فرزندتان از سرزنش شدید او خودداری کنید. به خاطر داشته باشید، کودک شما کم‌سن و سال‌تر از آن است که بتواند موقعیت کنونی را به‌طور کامل درک کند. بنابراین، به‌جای دعوا کردن با او لازم است از ترفندها و روش‌های بهتری استفاده کنید.
از کودک‌تان در برابر آسیب‌های احتمالی محافظت کنید
پیچ و مهره‌های گهواره فرزندتان را بررسی کنید و مطمئن شوید که ضربات سر او آن‌ها را شل نکرده باشد. با استفاده از ضربه‌گیر دیواره‌ها و نرده‌های تخت و گهواره را بپوشانید تا سر بچه‌ها آسیبی نبیند. به خاطر داشته باشید، هرگز نباید پتو، لحاف، بالشت و ملحفه‌های اضافی را در داخل تخت یا گهواره کودک قرار دهید؛ چرا که احتمال خفگی وجود دارد. در عوض، برای محافظت از سر بچه می‌توانید از ضربه‌گیرهای مخصوصی استفاده کنید که با چندین بند به روشی محکم و ایمن به نرده‌ها وصل می‌شوند. گهواره یا تخت فرزندتان را با اندکی فاصله از دیوار قرار دهید تا در اثر ضربه، دیوار هم صدمه نبیند.
حرکات ریتمیک شاد، بی‌خطر و آرامش‌بخش را به کودک معرفی کنید
کودکی که از ریتم کوبیدن سر به زمین یا به در و دیوار خوشش می‌آید احتمالا از سایر حرکات و فعالیت‌های ریتمیک مانند گوش کردن به موسیقی، رقصیدن و طبل زدن هم لذت خواهد برد. تا جای ممکن، سعی کنید با فرزندتان خوش بگذرانید و حرکات شاد و مفرح ریتمیک را با هم تجربه کنید. برای اطمینان از تخلیه انرژی بسیار زیاد کودک‌تان، او را تشویق کنید که در طول روز فعالیت‌های بدنی متعددی را انجام دهد.
قبل از خواب یک روال آرامش‌بخش ایجاد کنید
با تنظیم یک برنامه منظم به کودک کمک کنید قبل از خواب آرام شود. برای این منظور، می‌توانید پیش از خوابیدن، کودک را با آب نسبتا گرم حمام کنید؛ او را روی پاها یا در گهواره بخوابانید و با ملایمت تکان دهید؛ یا برای او موسیقی آرامی را پخش کنید و برایش لالایی بخوانید. در حالی که کودک به خواب می‌رود، سعی کنید به آرامی پشت او را مالش دهید یا پیشانی‌اش را نوازش کنید.
نگران نباشید
نگرانی بیش از اندازه را از خودتان دور کنید و در عوض، تا جای ممکن به فرزندتان توجه کرده و با او وقت‌گذرانی کنید. به خاطر داشته باشید، بچه‌ها به شکل قابل توجهی انرژی مثبت یا منفی شما را درک می‌کنند و به‌شدت تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند. بنابراین، آرام بودن کودک‌تان تا اندازه زیادی به آرامش خود شما بستگی دارد. فراموش نکنید، کودک نوپای شما یک انسان کامل است و آستانه تحمل دردش را به‌خوبی می‌شناسد. بنابراین، در شرایط عادی اگر دردی را احساس کند احتمالا به‌صورت خودکار ضربه زدن به سر را متوقف می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کودک نوپای شما در طول روز زیاد سرش را می‌کوبد؛ یا اگر با وجود تحمل صدمات و آسیب‌های مختلف همچنان این کار را ادامه می‌دهد، ممکن است دلیلی برای نگرانی داشته باشید. در عین حال، کوبیدن مکرر سر به زمین و در و دیوار ممکن است با ابتلا به اوتیسم و سایر اختلالات رشدی مرتبط باشد. بنابراین، در صورت مشاهده تکرار بیش از اندازه این رفتار لازم است به پزشک مراجعه کنید.
کوبیدن سر به زمین توسط کودکان نوپا تا چه سنی ادامه می‌یابد؟
کوبیدن سر به زمین یک حرکت ریتمیک است که در میان خردسالان سالم هم شایع است. این رفتار ممکن است تا ۴ سالگی نیز ادامه پیدا کند. با این حال، روانشناسان توصیه می‌کنند اگر فرزندتان بعد از ۳ سالگی همچنان سرش را به زمین و در و دیوار می‌کوبد بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا از سلامت او اطمینان یابید.
کوبیدن سر ناشی از اوتیسم با چه نشانه‌هایی همراه است؟
اشاره نکردن به اشیاء
تا ۱۴ ماهگی، اغلب بچه‌ها به اشیاء مختلف اشاره می‌کنند تا توجه اطرافیان را به آن‌ها جلب کنند. انجام ندادن این کار ممکن است علامت ابتلا به اوتیسم یا سایر اختلالات رشدی باشد.
توجه نکردن به مسیر نگاه والدین
تا ۱۴ ماهگی، اغلب بچه‌ها مسیر نگاه والدین و سایر بزرگسالان را دنبال می‌کنند. مشاهده نکردن این رفتار، ممکن است نشانه ابتلا به اوتیسم باشد.
وانمود نکردن
تا ۱۴ ماهگی، بچه‌ها با استفاده از اشیاء مختلف بازی کرده و وانمود می‌کنند که آن‌ها کاربردهای دیگری دارند. برای مثال، یک کودک نوپا ممکن است یکی از بلوک‌های لگو را بردارد و وانمود کند که با کمک آن موهای عروسکش را شانه می‌زند. نشان ندادن این قبیل رفتارها ممکن است نشانه ابتلا به برخی اختلالات رشد مانند اوتیسم باشد.
نکته:
بروز این رفتارها در بعضی از بچه‌ها ممکن است تا ۱۸ ماهگی طول بکشد.
سخن آخر
در این مطلب، تلاش کردیم علت سر به زمین کوبیدن کودک و روش‌های مقابله با آن را با شما به‌اشتراک بگذاریم. به خاطر داشته باشید، این رفتار معمولا به‌منظور جلب توجه والدین یا کاهش خشم و غلبه بر تنهایی و ناامیدی انجام می‌شود. بنابراین، برای مقابله با این قبیل رفتارها لازم است تا جای ممکن به فرزندتان توجه کنید؛ با آن‌ها وقت‌گذرانی کنید؛ از سرزنش کردن آن‌ها اجتناب کنید؛ با استفاده از ترفندها و روش‌های گوناگون آن‌ها را آرام کنید؛ و در صورت ادامه این رفتار تا ۳ سالگی به پزشک مراجعه کنید.
