همه‌چیز درباره افسردگی کودک؛ علائم و روش‌های موثر برای کمک به کودک
با وجود تلاش مداوم پدرها و مادرها برای پرورش کودکان در محیطی امن و شاد، آن‌ها هم درست مانند بزرگسالان ممکن است گاهی اوقات ناراحت یا افسرده باشند؛ یا ترس و اضطراب را تجربه کنند. بروز همه این احساسات تا اندازه‌ای می‌تواند طبیعی باشد. با این حال، تداوم و تشدید احساسات منفی در بچه‌ها موضوعی نگران‌کننده است که سلامت روح و روان آن‌ها را تهدید می‌کند. در این مطلب، قصد داریم درباره افسردگی کودک، نشانه‌های آن و بهترین روش‌های مقابله با این عارضه صحبت کنیم. پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.
افسردگی کودک چیست؟
افسردگی کودک نوعی اختلال روانی است که همه ابعاد فکری و رفتاری او را تحت تاثیر قرار میدهد و موجب می‌شود او در اغلب مواقع ناراحت، غمگین و ناامید باشد. این احساسات علاوه بر کاهش سطح توانایی‌های فیزیکی و قابلیت‌های حسی می‌تواند زندگی بچه را کاملا مختل کند. تداوم افسردگی در کودکان و اقدام نکردن برای درمان آن ممکن است با تغییرات خلقی فراگیری همراه بوده و عواقب بسیار جدی و فاجعه‌باری را به‌دنبال داشته باشد. براساس مطالعات، افسردگی یکی از اصلی‌ترین اختلالات روحی-روانی و سومین عامل مرگ و میر در افراد ۱۰ تا ۲۴ ساله در سراسر دنیا به حساب می‌آید. با نگاهی به آمار متوجه می‌شوید، فقط در ایالات متحده هر ساله حدود ۳۰۰۰ نوجوان و جوان بر اثر خودکشی ناشی از افسردگی جان خود را از دست می‌دهند.
نشانه‌های افسردگی کودک چیست؟
- احساس درماندگی و ناتوانی در تصمیم‌گیری
- کاهش عملکرد جسمانی
- خشم و بدخلقی
- احساس گناه
- احساس بی‌ارزش بودن
- ناامیدی و اندوه مداوم
- مشکل در تمرکز
- انزوای اجتماعی
- کاهش سطح انرژی و خستگی مداوم
- کاهش یا افزایش بی‌رویه اشتها
- تمایل نداشتن به انجام فعالیت‌های روزانه
- تحریک‌پذیری
- تغییر الگوی خواب
- سردرد و معده‌درد مداوم یا تکرار شونده
- بیزاری از خود
- فکر کردن به خودکشی
آیا نشانه‌های افسردگی در همه کودکان یکسان است؟
علائم افسردگی کودک بسته به سن، موقعیت خانوادگی، شرایط روحی و وضعیت فیزیکی می‌تواند متفاوت باشد. در بسیاری از موارد، این نشانه‌ها به اشتباه به‌عنوان بخشی از تحولات مربوط به دوران بلوغ بچه‌ها شناخته می‌شوند. گذشته از این‌ها، گاهی اوقات ممکن است کودک دچار افسردگی پنهان باشد و اندوه و ناامیدی خود را با اظهار خشم و عصبانیت بیش از اندازه نشان دهد.
انواع افسردگی کودک چیست؟
- افسردگی دوره‌ای
- افسردگی پنهان
- افسردگی ناشی از دیگر اختلالات خلقی مانند اختلال دو قطبی، اختلال کم توجهی یا بیش فعالی (ADHD)، اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) و اختلال سلوک (CD)
- افسردگی ناشی از کم‌کاری تیروئید یا مصرف برخی از داروها
عوامل موثر در ایجاد افسردگی کودک چیست؟
۱. عوامل بیولوژیکی
گاهی اوقات، افسردگی بچه به دلیل کمبود سطح هورمون سروتونین، کوچک بودن ابعاد برخی از نواحی مغز یا بالا بودن فعالیت بعضی از قسمت‌های این اندام حیاتی ایجاد می‌شود.
۲. جنسیت
براساس مطالعات، احتمال بروز افسردگی در دختر بچه‌ها به مراتب بیشتر از پسرهاست. تصور می‌شود این امر از تفاوت‌های بیولوژیکی و نحوه تربیت دختران برای تفسیر و بازگویی تجربیات‌شان ناشی می‌شود.
۳. ژنتیک
براساس مطالعات، بچه‌هایی که والدین افسرده دارند تا ۴ برابر بیش از دیگر همسالان‌شان در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند.
۴. مشکلات جسمانی
کودکانی که در هنگام تولد از وزن کمی برخوردار بوده یا با مشکلات جسمانی، کم‌توانی، معلولیت و انواع بیماری‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کنند بیش از دیگر همسالان خود در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارند.
۵. عوامل روانشناختی
پایین بودن عزت نفس، دوست نداشتن شکل ظاهری و بدن، نگاه انتقادی به خود و برخوردار نبودن از مهارت‌های اجتماعی از عوامل مهمی هستند که در افسردگی بچه‌ها تاثیرگذارند.
۶. اختلالات رفتاری
کودکانی که از اختلالاتی مانند کم‌توجهی-بیش فعالی (ADHD)، اضطراب، مشکلات شناختی و مواردی از این قبیل رنج می‌برند بیش از دیگران در معرض ابتلا به افسردگی قرار دارند.
۷. استرس
قرار گرفتن در معرض آزار کلامی، فیزیکی یا جنسی، فشار همسالان، مرگ عزیزان، مشکلات مدرسه و قلدری از موارد استرس‌زایی هستند که احتمال افسردگی بچه‌ها را افزایش میدهد.
۸. انطباق فرهنگی
مهاجرت از جمله عواملی است که احتمال ابتلای کودک به افسردگی را افزایش میدهد. این امر معمولا از تلاش بچه‌ها برای انطباق با فرهنگ جدید و پذیرفته شدن در آن ناشی می‌شود.
۹. چاقی
براساس تحقیقات، چاقی ممکن است در مختل کردن تعاملات کودک با همسالان، کاهش اعتماد به‌نفس و عزت نفس و ایجاد بسیاری مشکلات دیگر تاثیرگذار باشد. مجموع این عوامل، احتمال ابتلای کودک به افسردگی را افزایش می‌دهند.
۱۰. دیگر عوامل موثر در ایجاد افسردگی کودک
- فقر و مشکلات مالی
- قرار گرفتن در معرض خشونت
- انزوای اجتماعی
- درگیری والدین
- طلاق والدین
- پایین بودن سطح فعالیت‌های فیزیکی
چگونه می‌توان از افسردگی کودک پیشگیری کرد؟
والدین و مراقبان باید کودکان را تشویق کنند تا در مورد احساسات و افکارشان حرف بزنند. برای این منظور، لازم است از ابتدای کودکی روش‌های بیان و ابراز احساسات و مهارت‌های مقابله‌ای به بچه‌ها آموزش داده شود. به عنوان پدر و مادر، شما باید به‌طور مداوم با فرزندتان صحبت کنید و به او بگویید که تحت هر شرایطی از او محافظت و حمایت می‌کنید و بی‌قید و شرط دوستش دارید.
علاوه بر این‌ها، ایجاد عادات سالم مانند خواب خوب، تغذیه متعادل و فعالیت بدنی از عوامل تاثیرگذاری هستند که می‌توانند از بروز افسردگی در بچه‌ها جلوگیری کنند. پیشنهاد می‌کنیم، روزانه بچه‌ها را از منزل بیرون ببرید و در معرض هوای تازه و تابش آفتاب قرار دهید. حضور در طبیعت، انجام فعالیت‌های خانوادگی و سرگرم‌کننده، وقت‌گذرانی با کودک و کاهش مدت استفاده از تلفن همراه، تبلت و تلویزیون از اقدامات موثری هستند که به بهبود روحیه فرزندتان کمک می‌کنند.
چگونه می‌توان به کودک افسرده کمک کرد؟
انتخاب بهترین روش برای کمک به بهبود افسردگی بچه‌ها تا اندازه زیادی به عوامل ایجادکننده این اختلال بستگی دارد. برای شناسایی دلایل ناراحتی و اندوه فرزندتان، ابتدا باید روابط‌تان را با او تقویت کنید. با ایجاد فضایی صمیمانه و حمایتی کودک را تشویق کنید که مشکلات و دغدغه‌هایش را با شما در میان بگذارد. یادتان باشد، وقتی فرزندتان با شما درددل می‌کند هرگز نباید او را سرزنش یا قضاوت کنید. در واقع، وظیفه شما این است که حمایت، پشتیبانی، عشق و تجربیات و آگاهی خود را بدون هیچ قید و شرطی در اختیار کودک بگذارید و در کلیه مراحل زندگی کمکش کنید. حتی اگر فرزندتان اشتیاقی ندارد باید او را برای تحرک و شرکت در فعالیت‌های سرگرم‌کننده ترغیب کرده و شرایط را برای تفریح‌اش مهیا کنید. در صورت تداوم افسردگی، حتما از افراد متخصص کمک بگیرید و به پزشک یا مشاور مراجعه کنید.
چگونه می‌توان افسردگی کودک را مدیریت کرد؟
- ایجاد برنامه غذایی سالم و مصرف روزانه انواع میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، منابع پروتئین بدون چربی و آجیل خام
- شرکت در فعالیت‌های بدنی روزانه و منطبق با سن کودک
- پیروی از الگوی خواب سالم منطبق با سن کودک
- تمرین مداوم تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن
چه زمانی باید برای درمان افسردگی کودک به پزشک مراجعه کرد؟
اگر برای مدت ۲ هفته یا بیشتر سطح عملکرد فرزندتان در مدرسه کاهش یافته؛ در برقراری ارتباط با دوستان، هم‌کلاسی‌ها یا افراد خانواده با مشکل مواجه شده؛ یا از نظر اجتماعی منزوی شده و برای حضور در جمع‌ها و فعالیت‌های گروهی اشتیاقی ندارد توصیه می‌کنیم حتما به پزشک مراجعه کنید.
چگونه می‌توان افسردگی کودک را تشخیص داد؟
برای تشخیص افسردگی، پزشک متخصص با شما و فرزندتان مصاحبه کرده و با استفاده از پرسش‌نامه‌ها و روش‌های استاندارد تلاش می‌کند اختلالات عاطفی و رفتاری او را شناسایی کند. در صورت لزوم، ممکن است درمان‌گر علاوه بر والدین با آموزگاران و مراقبان بچه هم گفت‌وگو کند و پرسش‌نامه‌های مخصوص را در اختیار آن‌ها نیز قرار دهد.
روش‌های درمان افسردگی کودک چیست؟
روش‌های درمان افسردگی بچه‌ها هم درست مانند همان تکنیک‌هایی است که برای بزرگسالان به‌کار می‌رود. انتخاب استراتژی مناسب برای درمان به شدت اختلال بستگی دارد. یعنی، ممکن است شامل درمان شناختی-رفتاری (CBT)، شرکت در جلسات مشاوره هفتگی، تجویز دارو یا ترکیب روش‌های یاد شده باشد. بسته به نظر پزشک، ممکن است حضور والدین هم در جلسات مشاوره درمانی الزام‌آور باشد.
سخن آخر
در این مطلب، تلاش کردیم کلیه اطلاعات مفید را درباره افسردگی کودک و روش‌های مدیریت و درمان آن با شما به‌اشتراک بگذاریم. نظر شما چیست؟ آیا در این زمینه تجربه‌ای داشته‌اید؟ چگونه به فرزندتان کمک کردید؟ ممنون می‌شویم دیدگاه‌ها و تجربه‌هایتان را در بخش «نظرات کاربران» با ما و دیگر خوانندگان در میان بگذارید.
