در این مطلب، قصد داریم درباره روش‌های درست و مراحل آماده کردن کودک برای تولد فرزند دوم صحبت کنیم. اگر شما هم در حال برنامه‌ریزی برای به‌دنیا آوردن فرزند دوم‌تان هستید، پیشنهاد می‌کنیم خواندن این مقاله را از دست ندهید.
منتظر به‌دنیا آمدن فرزند دوم یا سوم‌‌تان هستید؟ تبریک ما را پذیرا باشید. احتمالا اکنون در حال تهیه و تدارک مقدمات زایمان‌تان هستید و تمهیدات لازم را برای بزرگ شدن خانواده عزیزتان به‌کار می‌گیرید. در این میان، آماده کردن کودک برای تولد فرزند دوم از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام دهید. یادتان باشد، فرآیند آمادگی بچه‌ها برای پذیرش خواهر یا برادر کوچک‌ترشان باید از زمان بارداری آغاز شود. توجه داشته باشید، فرزندتان هر چقدر هم که پذیرا و عاقل به‌نظر برسد باز هم بعد از تولد نوزاد باید یک دوره سازگاری را پشت سر بگذارد. استفاده از روش‌ها و راهکارهای صحیح خبررسانی و مدیریت احساسات از مهم‌ترین عواملی است که به رشد عاطفی کودک خردسال کمک می‌کند.
روش آماده کردن کودک برای تولد فرزند دوم در طول دوران بارداری چیست؟
به‌اشتراک‌گذاری اخبار مهم
واقعیت این است که هیچ روش قطعی و دقیقی برای خبررسانی به کودک خردسال درباره تولد یک نوزاد جدید وجود ندارد. اغلب بچه‌های زیر ۵ سال در درک مفهوم زمان و اهمیت اخبار مشکل دارند؛ بنابراین، با استفاده از بهترین لحن و کلمات مناسب با سن‌وسال کودک می‌توانید به او بگویید زمانی که هوا گرم شود یا مثلا نزدیک عید بچه به دنیا می‌آید. اگر کوچولوی شما کنجکاوی می‌کند و جزئیات را می‌پرسد، لازم نیست همه چیز را برایش توضیح دهید. برای مثال، کودکی که می‌خواهد بداند نوزاد از کجا می‌آید به‌دنبال یک پاسخ ملموس و در عین حال، واقعی است. بنابراین، از گفتن جملاتی مانند «لک‌لک‌ها میارنش» یا «عمو نوروز بهمون عیدی می‌ده» و مواردی از این قبیل، اکیدا خودداری کنید. در عین حال، پرداختن به جزییات علمی و دقیق هم کودک را دچار تشویش و سردرگمی خواهد کرد. بنابراین، احتمالا کافی است به او بگویید خواهر یا برادرش از درون شکم‌تان بیرون می‌آید.
مرور خاطرات
به فرزندتان یادآوری کنید، او هم روزی داخل شکم‌تان بوده و درست همین مراحل را برای به‌دنیا آمدنش پشت سر گذاشته‌اید. لوازم نوزادی او را از داخل کمد یا انباری بیرون بیاورید و آلبوم‌ها و فیلم‌های حاملگی و تولدش را با هم مرور کنید. برایش بگویید که چه نوزاد بامزه‌ای بوده و با به‌دنیا آمدنش چقدر شما را خوشحال کرده است. سپس، توضیح دهید که داشتن یک کوچولوی دیگر در خانه چقدر لذت‌بخش خواهد بود.
مشورت و نظرخواهی از کودک
ممکن است آن‌قدرها هم شجاعت نداشته باشید که برای نام‌گذاری نوزاد از کودک خردسال‌تان نظر بخواهید. چرا که اگر نام پیشنهادی او را انتخاب نکنید احتمالا باید عواقبش را تحمل کنید. در عوض، می‌توانید نظر فرزندتان را در مورد سایر جزئیات مهم مانند رختخواب، اسباب‌بازی‌ها و حتی لباس نوزاد بپرسید. اگر به‌صورت آنلاین خرید می‌کنید، خوب است فرزند خردسال‌تان را هم در کنارتان بنشانید و به‌صورت فعالانه از او نظرخواهی کنید. در صورت امکان، اجازه بدهید یکی دو آیتم را هم برای خودش انتخاب کند. با آماده کردن کودک برای تولد فرزند دوم و درگیر کردن او در این فرآیند به فرزندتان نشان می‌دهید که عضو مهمی از خانواده است و باید بخشی از زندگی خواهر یا برادر کوچک‌ترش باشد.
کنار آمدن با بدخلقی‌ها
طبیعی است که احساسات کودک شما روز به روز یا حتی ساعت به ساعت درباره نوزاد جدید متغیر باشد. با توجه به بزرگ شدن شکم‌تان، احتمالا به‌تدریج دیگر نمی‌توانید خم شوید و فرزند بزرگ‌تر را در آغوش بگیرید. این موضوع احتمالا او را عصبانی کرده و این احساس را به او منتقل می‌کند که زندگی‌اش در حال نابودی است. بنابراین، فارغ از واکنش‌های کودک لازم است حرف‌هایش را به دقت بشنوید. اگر کودک‌تان درباره تولد نوزاد جدید احساس خوبی ندارد و خیلی گرم رفتار نمی‌کند، نگران نباشید. در عوض، تا جای ممکن به او توجه کنید و با بدخلقی‌هایش کنار بیایید.
استفاده از منابع آموزشی
خوشبختانه، این روزها کتاب‌ها و ویدیوهای آموزشی متنوعی وجود دارند که با استفاده از آن‌ها می‌توانید روند آماده کردن کودک برای تولد فرزند دوم را با موفقیت پشت سر بگذارید. در صورت لزوم، می‌توانید از افراد متخصص، روانشناسان و مشاوران کمک بگیرید.
به تاخیر انداختن تغییرات عمده
اگر می‌خواهید کودک‌تان را از پوشک بگیرید یا محل خوابش را عوض کنید، خوب است مدتی منتظر بمانید. چرا که احتمالا نمی‌خواهید فرزندتان احساس کند به‌خاطر تولد خواهر یا برادرش آواره شده یا مجبور است سریع‌تر با دوران کودکی خداحافظی کند. در واقع، خصوصا در ۳ ماهه سوم بارداری لازم است از ایجاد تغییرات عمده در زندگی کودک خودداری کنید.
ایجاد نگرش مثبت درباره بیمارستان و دکتر
بیشتر بچه‌های خردسال از دکتر و بیمارستان واهمه دارند و این موارد را با بیماری، درد و ناراحتی مرتبط می‌دانند. بنابراین، مهم است به فرزندتان اطمینان دهید که هیچ مشکلی وجود ندارد و همه خانم‌های باردار حتما باید به پزشک مراجعه کنند. گاهی خوب است او را با خودتان به مطب دکتر ببرید تا صدای قلب جنین را بشنوند یا تصاویر سونوگرافی را از نزدیک مشاهده کنند. احتمالا پزشک یا ماما هم با او صحبت می‌کند و به بعضی از سوال‌هایش پاسخ می‌دهد. در صورت امکان، به کودکان بزرگ‌تر اجازه بدهید برای یک‌بار هم که شده با شما به بیمارستان بیایند و آن‌جا را از نزدیک ببینند. این روزها، مراکز و کارگاه‌هایی هم وجود دارند که برای آگاهی‌رسانی به خواهر و برادرهای بزرگ‌تر جلسات ویژه‌ای را برگزار می‌کنند. لازم است فرزندتان را تشویق کنید تا با شما صحبت کند و سوالاتش را در میان بگذارد. تا جای ممکن به پرسش‌هایش جواب بدهید و از پرداختن به جزییات غیرضروری اجتناب کنید. چرا که احتمالا قصد ندارید بی‌جهت آن‌ها را نگران یا گیج کنید.
تمرکز بر نقش جدید کودک
کودکان خردسال همچنان در حال کشف جایگاه‌شان در خانواده و کل جهان هستند. این موضوع، باعث می‌شود که تا اندازه زیادی خود محور باشند. بنابراین، خوب است روند آماده کردن کودک برای تولد فرزند دوم را با محوریت او و تمرکز بر نقش جدیدی شروع کنید که از این پس برعهده‌اش خواهد بود. برای مثال، می‌توانید وظایف مختلفی را برایش تعیین کنید و یادآوری کنید که حضور و مشارکت او در خانواده از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. اگر در حال آماده کردن اتاق نوزاد هستید حتما از فرزند بزرگ‌تر هم نظرخواهی کنید. در عین حال، بهتر است بر حسب شرایط تغییرات کوچک و بزرگی را در اتاق او هم ایجاد کنید.
در اختیار گذاشتن عروسکی به شکل نوزاد
برای تمرین و آشنا کردن فرزند خردسال، می‌توانید یک عروسک نوزاد برایش بخرید و اجازه بدهید بغلش کند؛ به او شیر بدهد یا او را با کالسکه به گردش ببرد. این یکی از بهترین کارهایی است که خصوصا بچه‌های یک تا ۳ ساله را از نظر ذهنی برای پذیرش خواهر یا برادر کوچک‌تر آماده می‌کند.
روش آماده کردن کودک برای تولد فرزند دوم در روزهای پیش از زایمان چیست؟
قرار گرفتن در موقعیت واقعی
اگر افرادی را می‌شناسید که به‌تازگی بچه‌دار شده‌اند، خوب است همراه با فرزندتان به ملاقات‌شان بروید و در صورت موافقت والدین نوزاد، اجازه بدهید برای چند ساعت هم که شده نقش خواهر یا برادر بزرگ‌تر او را ایفا کند. بسته به سن بچه، از او بخواهید تحت نظارت بزرگ‌ترها چند لحظه نوزاد را در آغوش بگیرد و پستانک یا بطری را در دهانش بگذارد. اگر چنین خانواده‌ای را نمی‌شناسید، می‌توانید از دوره‌های آموزشی بیمارستان‌ها یا سایر کارگاه‌های خانواده استفاده کنید. البته در بیمارستان معمولا به کسی اجازه نمی‌دهند نوزاد دیگری را لمس کند. در عوض، بیشتر مربیان عروسک‌هایی را در دسترس دارند که کاملا واقعی به‌نظر می‌رسند و جایگزین مناسبی برای نوزاد و تمرین به حساب می‌آیند.
تمرین از طریق بازی
با نزدیک شدن به موعد زایمان، برای فرزندتان درباره اتفاقات روزهای آینده صحبت کرده و از طریق بازی و ایفای نقش، او را برای این رویداد آماده کنید. برایش توضیح دهید که باید چند روزی را در بیمارستان بمانید. در عین حال، برای فرزندتان روشن کنید که در این مدت چه کسانی از او مراقبت خواهند کرد. لازم است به او اطمینان بدهید که هر وقت دلش خواست می‌تواند با شما تماس تلفنی یا ویدیویی برقرار کند. در روزهای قبل از زایمان، حتما تلاش کنید یک برنامه منظم داشته باشید و تا جای ممکن، روال عادی و روزمره فرزندتان را مختل نکنید.
پس از به‌دنیا آمدن نوزاد چگونه باید فرزند خردسال را برای پذیرش او آماده کرد؟
اولین ملاقات
بعد از تولد نوزاد، در صورت امکان اجازه بدهید فرزند خردسال‌تان اولین عضو خانواده باشد که او را از نزدیک ملاقات می‌کند. بهتر است در هنگام دیدار این دو نفر، اتاق خلوت باشد. به این ترتیب، کودک خردسال‌تان می‌تواند بدون حضور جمعیت و در شرایط طبیعی واکنش نشان دهد. اولین برخورد این دو نفر از نظر عاطفی بسیار دشوار و پیچیده خواهد بود. بنابراین مهم است که با احساسات فرزندتان هماهنگ باشید. وقتی سایر بازدیدکنندگان و اقوام از راه می‌رسند، اجازه بدهید کودک بسته به میلش نقش مهمی را ایفا کند. برای مثال، می‌توانید وظیفه معرفی نوزاد به مادربزرگ یا پدربزرگ را به او محول کنید. البته، این تنها به شرطی است که خودش تمایلی برای انجام این کار داشته باشد. بعضی از بچه‌ها ترجیح می‌دهند دورتر بایستند و واکنش‌های دیگران را بررسی کنند. در این صورت، بهتر است از یکی از بستگانی که فرزندتان به‌خصوص با او صمیمی‌تر است خواهش کنید او را به پیاده‌روی، پارک یا کافی‌شاپ ببرد تا برای چند ساعت هم که شده از همه این اتفاقات دور شود.
جشن گرفتن
تولد یک نوزاد جدید بهترین دلیل برای جشن گرفتن است. به کودک خردسال‌تان اجازه بدهید هدیه‌ای برای برادر یا خواهر جدیدش انتخاب کند. در عین حال، لازم است بچه نو رسیده هم با دست پر به دیدن خواهر یا برادر بزرگ‌ترش بیاید. پس از زایمان، احتمالا دوستان و بستگان هدایای زیادی را برای شما و نوزاد می‌آورند. تحمل همه این‌ها ممکن است برای فرزندتان دشوار باشد. بنابراین، لازم است بسته به شرایط، هدایای ریز و درشتی مانند کتاب‌های رنگ‌آمیزی، مداد رنگی، برچسب‌ها و غیره را تهیه کنید و در زمان‌های مختلف، آن‌ها را از طرف خودتان و نوزاد جدید به کودک بدهید.
کنار آمدن با پسرفت
هنگامی‌که همراه با عضو جدید خانواده به منزل برگردید تازه زندگی در ابعاد واقعی شروع می‌شود. وقتی بچه بزرگ‌تر با علاقه بسیار زیاد اعضا خانواده به فرزند نورسیده مواجه می‌شود احتمالا تصمیم می‌گیرد کارهای او را تکرار کند تا شاید بتواند بخشی از این توجه را به خودش معطوف کند. بنابراین، ممکن است بخواهد با شیشه شیر آب یا آب‌میوه بخورد؛ با لحن و صدای بچه‌های کوچک‌تر از خود صحبت کند؛ در گهواره بخوابد یا حتی ممکن است دچار شب‌ادراری شود. در چنین شرایطی، اصلا نباید عصبانی شوید. یادتان باشد، همه این کارها از رایج‌ترین تکنیک‌هایی هستند که کودک از آن‌ها برای ابراز نگرانی در مورد نقش خودش در خانواده استفاده می‌کند. پس، به‌جای عصبانیت و مشاجره لازم است تا می‌توانید او را در آغوش بگیرید. در ضمن، در مواقعی که مناسب سن‌وسالش رفتار می‌کند حسابی او را تحسین و تمجید کنید.
استقبال از کمک
فرزندتان به روش‌های مختلفی می‌تواند در مراقبت از نوزاد به شما کمک کند. از این میان، می‌توان به آوردن پوشک، هل دادن کالسکه یا حتی انتخاب لباس و پوشاندن اجزایی مثل جوراب اشاره کرد. در هر حال، کودک خردسال‌تان احتمالا علاقه دارد در فرآیند نگهداری و رسیدگی به نوزاد نقشی داشته باشد. بنابراین، لازم است از تلاش‌های او استقبال کنید. با این حال، برخی از کارها هم هستند که فقط والدین می‌توانند انجام‌شان بدهند. برای مثال، در هنگام شیر دادن به نوزاد احتمالا کودک بزرگ‌تر احساس تنهایی و طردشدگی را تجربه خواهند کرد. در این شرایط، می‌توانید در حین تغذیه نوزاد برای فرزند خردسال‌تان کتاب بخوانید؛ یا مثلا می‌توانید در کنار هم جلوی تلویزیون بنشینید و در حالی که نوزاد شیر می‌خورد، شما و کودک بزرگ‌ترتان با هم کارتون تماشا کنید.
اختصاص زمان کافی
نوزاد جدید با حضورش در منزل همه توجه‌ها را به خود جلب می‌کند. کافی است نیازهای متعدد نوزاد و لزوم رسیدگی دائمی به او را در نظر بگیرید تا دریابید که احتمالا همه روال‌ها و برنامه‌های معمول خانوادگی به‌هم خواهد ریخت؛ در واقع، اصلا وقت زیادی باقی نمی‌ماند که بخواهید آن را صرف وقت‌گذرانی با کودک خردسال و برآورده کردن خواسته‌های او کنید. این اصلا خوب نیست. در چنین شرایطی، لازم است از دوستان و نزدیکان‌تان کمک بخواهید و روزی یکی، دو ساعت هم که شده، مراقبت از نوزاد را به آن‌ها واگذار کنید. به این ترتیب، شما می‌توانید همراه با کودک خردسال‌تان به انجام فعالیت‌های سرگرم‌کننده بپردازید. برای مثال، می‌توانید با هم پیاده‌روی کنید؛ به کتابخانه یا استخر بروید یا با هم یک بستنی خوشمزه بخورید و ساعتی را در پارک بگذرانید. در حین این تعاملات، حتما به فرزندتان ابراز محبت کرده و درباره احساساتش گفت‌وگو کنید و به او بگویید که چقدر به وجودش افتخار می‌کنید.
تمرکز بر روی هر دوی بچه‌ها
آماده کردن کودک برای تولد فرزند دوم و تلاش برای سازگاری این دو نفر از مهم‌ترین اقداماتی است که یک دوستی مادام‌العمر را بین فرزندان خانواده پایه‌ریزی می‌کند. به همین دلیل، باید سعی کنید گاهی اوقات تمرکز را از روی نوزاد جدید منحرف کرده و به فرزند دیگرتان معطوف کنید. اعضا خانواده و بازدیدکنندگان را تشویق کنید که با او درباره موضوع دیگری گفت‌وگو کنند. برای مثال، می‌توانند در مورد مدرسه، مهد کودک، دوستان، فعالیت‌ها و سایر مواردی صحبت کنند که برای کودک‌تان اهمیت دارند.
برخی از بچه ها ممکن است در ابتدا با آغوش باز از خواهر یا برادر جدید استقبال کنند و هرگز ابراز نارضایتی نکنند. با این حال، اغلب آن‌ها پس از مدتی کم می‌آورند. مهم است که شکیبا باشید و روند سازگاری با نوزاد جدید و پذیرش او را برای فرزندتان ساده‌تر کنید. کودک‌تان را تشویق کنید تا از طریق کلمات یا تصاویر در مورد احساس خود صحبت کنند. تا جای ممکن با او ارتباط برقرار کنید. برای مثال، اگر نوزاد گریه‌اش را متوقف نمی‌کند به فرزند بزرگ‌ترتان بگویید که شنیدن این‌همه داد و بیداد برای شما هم سخت و ناامید کننده است.
سخن آخر
در این مطلب، سعی کردیم روش‌های صحیح آماده کردن کودک برای تولد فرزند دوم را با شما به‌اشتراک بگذاریم. یادتان باشد، باید اطمینان حاصل کنید که کودک بزرگ‌تر همواره احساس می‌کند دوستش داشته و به او نیاز دارید. نظر شما چیست؟ آیا این مقاله به‌اندازه کافی برایتان مفید بوده است؟ آیا شما هم این فرآیند را تجربه کرده‌اید؟ شما برای آماده کردن فرزندتان چه اقداماتی را انجام می‌دهید؟ خوشحال می‌شویم، دیدگاه‌ها و تجربیات‌تان را در بخش «نظرات کاربران» با ما و دیگر خوانندگان در میان بگذارید.
فکر میکنم توضیح دادن به کودک و وقت کافی براش گذاشتن واقعا موثرترین روش باشه
بله. دقیقا همین‌طوره. ممنون از اینکه این مقاله رو مطالعه کردین.