یکی از مهم‌ترین وظایف پدرومادرها آموزش اعضای خصوصی بدن به کودکان در دوران رشد آنهاست. بسیاری از والدین درباره این موضوع مهم سهل‌انگاری می‌کنند یا اینکه از نام‌های نادرست و من‌درآوردی برای نامیدن اندام خصوصی استفاده می‌کنند. در این مقاله ضرورت صحبت‌کردن با کودک درباره اعضای خصوصی بدن و استفاده از نام صحیح اندام تناسلی برای کودکان را توضیح داده‌ایم.
اهمیت آموزش اعضای خصوصی بدن به کودکان
کودکان در حین رشد، دیر یا زود نسبت‌به اعضای خصوصی بدن خود و دیگران کنجکاو می‌شوند و سؤالاتی در ذهنشان شکل می‌گیرد:
- بچه از کجا می‌آد؟
- چرا بدن من این شکلیه؟
- چرا بدن من و داداشم (خواهرم) با هم متفاوته؟
- سکس چیه؟
پرسش‌هایی از این دست ذهن کودک را درگیر می‌کنند و برای پاسخ‌دادن به آنها، هیچ‌کس (تأکید می‌کنیم هیچ‌کس) بهتر از والدین او نیست.
بااین‌حال متأسفانه بسیاری از پدرومادرها در دوران رشد کودک، درباره آموزش اعضای خصوصی بدنش به او، سهل‌انگاری می‌کنند. برخی از آنها با این طرز فکر که «هنوز زوده، خودش بزرگ شد می‌فهمه»، «وای نه، روش باز می‌شه» یا «من نمی‌تونم بگم خجالت می‌کشم»، آن‌قدر دست روی دست می‌گذارند تا روزی به خودشان می‌آیند که دیر شده است.
از آن بدتر، آموزش نادرست به کودک است؛ بسیاری از والدین هستند که نام‌های عجیب و غیرآناتومیک روی اندام خصوصی بدن کودکان می‌گذارند. متأسفانه تعداد زیادی از کودکانی که قربانی کودک‌آزاری شده‌اند به‌دلیل آموزش‌ندیدن با این مشکل مواجه شده‌اند. پس تا دیر نشده شروع کنید. مطالعات نشان داده‌اند کودکانی که نام درست اندام تناسلی خود را می‌دانند، کمتر درمعرض سوءاستفاده جنسی قرار می‌گیرند.
به گفت‌وگو با کودک اهمیت بدهید
دلایل زیادی وجود دارد که چرا بسیاری از والدین از گفت‌وگو درباره اعضای خصوصی بدن با کودک خودداری می‌کنند. اگر از شرم طبیعی آنها و این طرز فکر که هنوز برای کودک زود است بگذریم، مهم‌ترین دلیل والدین این است که مطمئن نیستند چه زمانی این کار را انجام دهند یا اصلا چطور آن را بیان کنند.
کودکان زودتر از آنچه انتظار دارید درباره اعضای خصوصی بدن و درنهایت درباره رابطه جنسی یاد می‌گیرند. خواه حین دکتر بازی، خواه هنگام مدرسه یا حمام مشترک با خواهر و برادرها، درهرصورت آنها متوجه اندام خود خواهند شد. بهتر نیست به‌جای دوستان، فیلم، برنامه تلویزیونی و نظایر آن، اطلاعات درست را از خودتان دریافت کنند؟
به کودک نگویید حق ندارد درباره اندام خصوصی خود صحبت کند؛ زیرا ممکن است آن را چیزی شرم‌آور تفسیر کند و راحت نباشد از شما درباره آن سؤال بپرسد. این کار باعث می‌شود اگر نگرانی یا مشکلی درباره بدنش داشته باشد یا کسی رفتار نامناسبی با اعضای خصوصی او انجام داده باشد، با شما در میان بگذارد.
فرزندتان باید اطمینان یابد که شما قابل‌اعتماد هستید و می‌توانید به پرسش‌های آنها پاسخ دهید یا اگر مشکلی داشته باشند می‌توانید به آن رسیدگی کنید. آنها باید یاد بگیرند چیزی وجود ندارد که نتوانند درباره آن با شما صحبت کنند.
از فرصت‌های مناسب استفاده کنید
هرگز تصور نکنید زمانی که کودک بزرگ شد باید با او درباره اعضای خصوصی‌اش صحبت کنید. کودک از سه‌سالگی درباره اعضای بدنش کنجکاو می‌شود و طبیعی است که سؤالاتی بپرسد. بنابراین فرصت را غنیمت بشمارید. هنگام حمام، لباس‌پوشیدن و زمانی که یک زن باردار می‌بینند، بهترین زمان برای صحبت‌کردن با کودک درباره اعضای خصوصی بدن اوست.
برای مثال، اگر کودکتان با دیدن فردی که باردار است می‌پرسد بچه از کجا می‌آید، به او نگویید لک‌لک‌ها یا فرشته‌ها کودک را به پدرومادر هدیه می‌دهند! این چیزی است که علم امروز آن را رد می‌کند. کافی است پاسخی متناسب با سن او ارائه دهید. برای مثال، می‌توانید بگویید: «آنها از ناحیه خصوصی مامان به دنیا می‌آیند». منتظر بمانید تا ببینید دوباره چه پرسشی برایشان پیش می‌آید. کودکان هرگز سؤالی را که از نظر رشدی آمادگی شنیدن پاسخش را نداشته باشند نمی‌پرسند. گاهی ممکن است بروند و بعداً دوباره پیگیر سؤالشان شوند.
نام صحیح اندام تناسلی را به کودک آموزش دهید
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات والدین استفاده از نام‌های عجیب‌وغریب یا بی‌معنی برای اندام‌های خصوصی بدن کودک است. درست است که حس ناخوشایندی دارد و شاید آموزش چنین چیزی به آنها سخت باشد؛ اما بهتر است کودک از همان ابتدا با نام درست این اعضا آشنا شود. کلمه‌ای که شما اختراع کرده‌اید، در ذهن کودک به‌عنوان اندام خصوصی او ثبت می‌شود و چنین حسی را درباره نام واقعی این اعضا نخواهد داشت. درنتیجه کودک‌آزاری که از نام درست این اعضا استفاده می‌کند، می‌تواند به‌راحتی از کودک سوءاستفاده کند.
نام اندام خصوصی پسران، آلت تناسلی و نام اندام خصوصی دختران، واژن است. باسن و سینه هم دوتا دیگر از اعضای خصوصی بدن هستند. از هر نام دیگری اعم از نام‌های عامیانه یا رایج در جامعه، اصطلاحات زیبا یا بی‌معنی مانند «پوپی»، «موچ‌موچ»، «پایین» و نظایر آن استفاده نکنید. کلمات مبهم مانند «بدن» هم به کار نبرید. کودک فقط باید نام آناتومیک این اعضا را بداند. آموزش نام‌های درست و آناتومیک اعضای خصوصی بدن به کودکان اعتمادبه‌نفس و تصویر مثبتی از بدن به آنها می‌دهد. به این ترتیب کودک می‌فهمد که این اعضا هم مانند دست و پا کاملا مهم هستند و فرقشان این است که خصوصی‌اند. شما هرگز نمی‌توانید به کودک بگویید که به زانویش زانو بگوید و گوشش را گوش بنامد، ولی واژنش را با نامی عجیب که در هیچ کتابی نوشته نشده است بشناسد.
صادقانه با آنها حرف بزنید
این را برای خودتان به قانون تبدیل کنید؛ همیشه باید با کودکم صادقانه و به‌صراحت حرف بزنم. تنها استثنا زمانی است که برای مثال، به کودک می‌گویید اگر دندان لقش را بکشد یا درس‌هایش را خوب بخواند فرشته مهربان برای او هدیه‌ای خواهد آورد (در برخی کشورها هنگام کریسمس والدین به کودکان می‌گویند وقتی خوابیده‌اند بابانوئل برایشان هدیه می‌آورد). صادق‌بودن به این معنا نیست که باید همه رازها را فاش کنید؛ در این صورت کودک هیچ رویای زیبایی نخواهد داشت. زمانی این کار نادرست است که برای مثال، کودک از شما بپرسد بچه چطور به دنیا می‌آید و شما بگویید لک‌لک یا فرشته‌ها کودکان را به مامان و بابا تحویل می‌دهند.
حال ممکن است بگویید یعنی باید واقعیت تولیدمثل را به کودک بگوییم؟ درواقع نه. باید متناسب با سن کودک این کار را انجام دهید. لزومی ندارد با ذکر تمام جزئیات نحوه به‌وجودآمدن کودک را بگویید و اطلاعاتی به آنها ارائه بدهید که درباره آن آمادگی ندارند. کودکان نوپا واقعا نیازی به دانستن جزئیات بچه‌دارشدن ندارند.
هروقت کودک پرسید کودک چطور به دنیا می‌آید، بگویید مامان و بابا با هم بچه درست می‌کنند. کودک در شکم مادر زندگی می‌کند تا زمانی که برای تولد آماده شود. تا همین حد برای کودک کافی است. اگر حس کردید آمادگی بیشتری دارد، سعی کنید باز هم ساده و بدون جزئیات توضیح بیشتری بدهید.
حتما درباره مرزها صحبت کنید
درهنگام آموزش اعضای خصوصی بدن به کودکان، حتما بر خصوصی‌بودن آنها تأکید کنید. آنها باید بفهمند که بدنشان متعلق به آنهاست و دیگران حق دیدن یا لمس اندام‌های خصوصی آنها را ندارند. به آنها بگویید که بدن‌ها چیزی شرم‌آور نیست، فقط مرزهایی وجود دارد. آنها باید بدانند که وقتی کودک هستند فقط مامان، بابا و گاهی پزشک اطفال می‌تواند قسمت‌های خصوصی بدن آنها را ببیند یا لمس کنند. به او بگویید وقتی بالغ شد، به‌ندرت اتفاق می‌افتد همین افراد اندام خصوصی او را ببینند ولی اگر لازم بود، باید با اجازه خود او انجام شود.
پسران، اغلب زیاد به اندام تناسلی خود توجه می‌کنند و این کاملا طبیعی است. به‌جای اینکه آنها را سرزنش کنید، به آنها بگویید که نباید در جمع و در حضور دیگران اندام تناسلی‌شان را لمس کنند. به کودکان بگویید اگر زمانی می‌خواهند یا نیاز دارند درباره قسمت‌های خصوصی بدنشان با مامان و بابا صحبت کنند، حتما به‌صورت خصوصی در داخل اتاق با آنها صحبت کنند، نه در جمع.
نکته بسیار مهم دیگر این است که به کودکان توضیح دهید همان‌طور که آنها قسمت‌های خصوصی دارند، دیگران هم دارای چنین اندام‌هایی هستند و باید به آنها احترام بگذاریم. ما هم حق نداریم اندام خصوصی دیگران را چه کودک باشند یا بزرگ‌سال، لمس کنیم.
نکته: اگر با کودکان درباره اعضای خصوصی بدنشان صحبت نکنید، نمی‌توانید درباره مرزها چیزی به آنها بگویید.
راه را برای گفت‌وگو باز نگه دارید
اگر از همان کودکی شروع کنید و با کودک درباره چنین مسائل مهمی باصداقت و صراحت صحبت کنید، راه را برای گفت‌وگو درباره مسائل پیچیده‌تر در نوجوانی آنها هموار کرده‌اید. آنها یاد خواهند گرفت که شما منبع اطلاعات درست و دقیق هستید و با آنها به‌صداقت صحبت می‌کنید، بنابراین هربار پرسشی داشتند با شما در میان خواهند گذاشت.
خجالت نکشید، نخندید و حرف را عوض نکنید
وقتی کودکان کنجکاو هستند و می‌خواهند از شما درباره اندام خصوصی خود بپرسند، خجالت نکشید و نخندید. اگر بخندید، کودک ناراحت یا شرمگین می‌شود یا ممکن است حتی آن را موضوعی بی‌اهمیت و غیرجدی تلقی کند. حرف را عوض نکنید یا به او پرخاش نکنید که «این حرفا چیه می‌زنی؟ بچه رو چه به این حرفا؟». به‌جای آن خونسردی خود را حفظ کنید و به پرسش‌های کودک پاسخ دهید. اگر نمی‌دانید چطور پاسخ دهید، برخی از سؤالات رایج کودکان را در زیر ببینید:
- چرا پسرها آلت تناسلی و دختران واژن دارن؟
چون بدن پسران و دختران متفاوته و هرکدوم به شیوه خاصی ساخته شده‌ان.
- چرا من در اندام خصوصی‌ام مو ندارم؟
چون فقط بزرگ‌ترها مو دارن. وقتی تو هم بزرگ‌تر شدی، موهای اندام خصوصی‌ات رشد می‌کنه.
- من از کجا اومدم؟
تو توی شکم من رشد کردی و وقتی آماده شدی که بیای بیرون، بابا منو برد بیمارستان و تو به دنیا اومدی.
- نوزاد چطور به دنیا می‌آد؟
وقتی بچه خیلی بزرگ می‌شه، دیگه نمی‌تونه تو شکم مامان زندگی کنه. بنابراین مامان با کمک پزشک و پرستارها توی بیمارستان، اونو از قسمت واژن یا شکم به دنیا می‌آره.
حتی اگر از شما درباره سکس پرسیدند، کافی است بگویید نوع خاصی از در آغوش گرفتن و بوسیدن است که مادر و پدرها وقتی همدیگر را بسیار دوست دارند انجام می‌دهند.
سخن پایانی
یکی از مهم‌ترین آموزش‌های دوران رشد کودکان آموزش اعضای خصوصی بدن آنهاست. شما به‌عنوان والدین باید با او به‌شکلی کاملا صادقانه و متناسب با سن او، پاسخ‌هایی صریح و درست به پرسش‌های او بدهید. لزومی ندارد وارد جزئیاتی شوید که او توانایی درک آنها را ندارد، کافی است ساده به او پاسخ دهید. از به‌کاربردن نام‌های عجیب و غیرعادی درباره اندام خصوصی کودکان خودداری کنید و نام آناتومیک این اعضا یعنی آلت تناسلی برای پسران و واژن برای دختران یا سینه و باسن برای هر دو گروه به آنها آموزش دهید. فراموش نکنید هنگام توضیح این اعضا باید بر خصوصی‌بودن آنها تأکید کنید. به آنها بگویید هیچ‌کس جز والدین و گاهی پزشک حق ندارد به این اندام‌ها دست بزند یا آنها را ببیند.
آیا شما درباره اندام خصوصی کودکتان به او آموزش داده‌اید؟ اگر نه، دلیلتان برای انجام‌ندادن این کار چیست؟ لطفا دیدگاهتان را با ما به اشتراک بگذارید.
