حیوانات خانگی به‌ویژه سگ‌ها می‌توانند بهترین دوست بچه‌ها باشند. این روزها، بسیاری از افراد از این موجودات زیبا و حق‌شناس نگهداری می‌کنند. بنابراین، ترس کودک از سگ و هر حیوان دیگری می‌تواند تعامل او را با دوستان و اطرافیان کاهش دهد. حتی ممکن است میزان وحشت از این موجودات به‌اندازه‌ای باشد که فرزندتان دیگر تمایلی برای بیرون رفتن از منزل نشان ندهد. در این مطلب، قصد داریم علاوه بر بررسی دلایل این ترس برایتان از راهکارهایی بگوییم که به برطرف کردن آن کمک می‌کنند. با «بامامانا» همراه باشید.
آیا ترس کودک از سگ طبیعی است؟
ترس کودک از سگ می‌تواند طبیعی یا بیمارگونه و بسیار شدید باشد. ترس‌های طبیعی آن دسته از هراس‌هایی هستند که در سنین خاصی ناگهان ایجاد می‌شوند و با گذشت زمان، یعنی همراه با رشد کودک از بین می‌روند. اما ترس‌های بیمارگونه که اصطلاحا فوبیا نام دارند به مرور برطرف نمی‌شوند و بر همه جوانب زندگی بچه، روند رشد او و عملکرد روزانه‌اش تاثیر می‌گذارند. وحشت افراطی از سگ علاوه بر کودکان در برخی از بزرگسالان هم دیده می‌شود. این وضعیت در علم روانشناسی «سینوفوبیا» (Cynophobia) یا سگ هراسی نامیده می‌شود.
فوبیا نوعی اختلال اضطرابی است که در خلال آن، فرد از یک موقعیت خاص یا یک شی به‌خصوص به شکل بیش از اندازه‌ای وحشت دارد. موضوع اصلی این است که این شی یا موقعیت در واقع خطر چندانی ندارد یا اصلا خطرناک به حساب نمی‌آید. بچه‌های مبتلا به سینوفوبیا حتی با فکر کردن به سگ، روبه‌رو شدن با آن یا شنیدن صدای آن ترس و اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند. در موارد حاد، این وحشت می‌تواند مانع فعالیت‌های روزمره و عادی کودک شود و روند رشدش را دچار اختلال کند.
دلایل ترس کودک از سگ چیست؟
ترس کودک از سگ همیشه دلایل واضحی ندارد. با این حال، شاید عوامل زیر در شدت گرفتن آن تاثیرگذار باشند:
• ممکن است اتفاق ناخوشایندی را تجربه کرده باشد
بچه‌ها و سگ‌ها هر دو موجودات بازیگوشی هستند که روی واکنش‌های‌شان زیاد نمی‌شود حساب کرد. بنابراین، شاید وقتی فرزندتان یک‌بار با سگی بازی می‌کرده، دم یا گوش او را کشیده باشد. این موضوع باعث می‌شود حیوان به‌طور ناگهانی و با صدای بلند پارس کند یا حتی دست طرف مقابل‌اش را به آرامی گاز بگیرید. چنین واکنشی می‌تواند کودک را به‌شدت بترساند و به سگ‌هراسی او منجر شود.
• ممکن است از دوستان و نزدیکان‌اش تقلید کند
اگر مادر، پدر یا یکی از نزدیکان بچه دچار سگ‌هراسی باشد این وحشت به او هم منتقل می‌شود. در چنین شرایطی، فرزندی که به والدین‌اش اعتماد دارد فرض می‌کند آن‌ها برای وحشت از سگ دلایل محکمی دارند. بنابراین، با تقلید از نزدیکان‌اش نسبت به حضور این حیوان یا حتی شنیدن صدای‌اش واکنش نشان می‌دهد.
• شاید از ویژگی‌های رفتاری و ظاهری‌اش می‌ترسد
سگ‌ها حیوانات پر تحرکی هستند که گوش‌ها و دم‌شان را به سرعت تکان می‌دهند و معمولا به‌طور پیوسته پارس می‌کنند. این میزان تحرک و سر و صدا را وقتی با ظاهر پشمالو و چشم‌های نافذشان جمع ببندید متوجه می‌شوید که می‌تواند فرزندتان را دچار واهمه کند.
نشانه‌های فیزیکی ترس کودک از سگ چیست؟
• سرگیجه و سبکی سر
• بالا رفتن میزان تعرق
• بالا رفتن میزان ضربان قلب
• نفس نفس زدن
• درد یا گرفتگی قفسه سینه
• لرزش اندام‌ها
• گرگرفتگی یا احساس سرما و گرما
• حالت تهوع و معده درد
• خشکی دهان، احساس خفگی یا مشکل در بلع
• انجماد و گرفتگی شدید ماهیچه‌ها
• فرار از موقعیت
• امتناع از رفتن به مدرسه و انجام فعالیت‌های معمول
• گریه شدید
• اجتناب از قرار گرفتن در کنار سگ یا موقعیت‌های مشابه
چگونه می‌توان با ترس کودک از سگ مقابله کرد؟
• آرامش‌تان را حفظ کنید
بیشتر بچه‌هایی که از سگ وحشت دارند با گذشت زمان به هواداران پر و پا قرص این حیوانات دوست‌داشتنی تبدیل می‌شوند. بنابراین، نگرانی را کنار بگذارید و با آرامش کامل، ترس‌های بچه را درک کنید.
• احساسات او را جدی بگیرید
برای احساسات و عواطف فرزندتان احترام قائل باشید و تا جای ممکن، شرایط را به‌گونه‌ای مهیا کنید که وحشت بی‌اندازه را تجربه نکند. برای مثال، از به‌کار بردن جملات مانند «ای بابا، سگ که ترس نداره»، «خودت رو لوس نکن» یا «باز هم شروع کردی؟ چرا لوس بازی درمیاری؟ این‌که ترس نداره» خودداری کنید. در عوض، از قرار دادن او در موقعیتی که احساس آرامش نمی‌کند بپرهیزید.
• برچسب نزنید
یادتان باشد، ترس کودک از سگ و واهمه‌های مشابه می‌توانند به‌تدریج برطرف شوند. شما با برچسب زدن به احساسات کودک فقط به طولانی‌تر شدن این روند و ایجاد باور عمیق در بچه برای لزوم تداوم آن کمک می‌کنید. در واقع، با انجام این کار شما این پیام را به کودک منتقل می‌کنید که سگ‌هراسی بخش جدایی‌ناپذیری از سرشت و طبیعت اوست و همیشه همراه‌اش باقی خواهد ماند. بنابراین، هرگز از جملاتی مانند «بچه من از سگ می‌ترسه. لطفا جلوی اون اسم سگ رو نیارین» استفاده نکنید. در عوض، می‌توانید بگویید: «دختر/پسر من هنوز برای روبه‌رو شدن با سگ آمادگی نداره. داریم روی این موضوع کار می‌کنیم. به‌زودی همه چیز درست می‌شه.»
• مجبورش نکنید
اگر واقعا قصد کمک به فرزندتان را دارید، هرگز او را در موقعیت‌هایی قرار ندهید که مجبور به تعامل با سگ شود. افرادی وجود دارند که دست فرزندشان را می‌گیرند و به زور و بدون توجه به واکنش‌های شدیدش او را وادار می‌کنند یک توله سگ را نوازش کند یا آن را در آغوش بگیرد. این رویکرد کاملا نادرستی است که موجب شدیدتر شدن وحشت کودک شده و اعتمادش به شما را از او سلب می‌کند.
• بی‌حرکت ماندن را تمرین کنید
به فرزندتان آموزش بدهید وقتی سگی نزدیک‌اش می‌شود از فرار کردن، دویدن، گریه کردن یا ایجاد سر و صدا اجتناب کند. در واقع، لازم است کودک یاد بگیرید در چنین مواقعی درست مانند یک درخت بی‌حرکت باقی بماند. برای جلوگیری از افزایش ترس، لازم است به او بگویید بدون نگاه کردن به چشم‌های سگ، سرش را پایین بیندازد و در حالی که بی‌حرکت مانده به پاهای‌اش خیره شود. ممکن است سگ او را بو کند یا حتی دست یا پاهای‌اش را لیس بزند. برای فرزندتان توضیح دهید که سگ‌ها این کارها را برای آشنایی با دیگر موجودات انجام می‌دهند. سپس، کودک باید یاد بگیرد که در موقع مناسب به‌تدریج از حیوان فاصله گرفته و به‌آرامی به سمت مخالف گام بردارد.
• به‌صورت تدریجی و از راه دور او را با سگ آشنا کنید
توجه داشته باشید که این کار باید به‌صورت کاملا تدریجی و در محیطی کنترل شده انجام گیرد. به‌عنوان مثال، می‌توانید برای این برنامه‌ریزی از دوستان یا اقوامی کمک بخواهید که سگ خانگی آرام و تربیت‌شده‌ای دارند. سپس، گاهی به همراه فرزندتان به منزل آن‌ها مراجعه کرده و از فاصله دور کم‌کم کودک را با این حیوان و خلق‌خوی‌اش آشنا کنید.
• الگوی خوبی باشید
برای مقابله با ترس کودک از سگ لازم است خود شما هم از این حیوان نترسید و در هنگام مواجه شدن با آن واکنش مناسبی داشته باشید. تماشای تعامل مثبت شما با سگ یکی از مهم‌ترین عواملی است که به کاهش وحشت و بهبود وضعیت بچه کمک می‌کند. برای مثال، می‌توانید به فرزندتان بگویید: «ببین؛ من الان می‌رم نوازش‌اش می‌کنم»، «چقدر ناز و مهربونه. داره دستم رو لیس می‌زنه» یا «ببین. داره من رو بو می‌کشه. می‌خواد با من آشنا بشه.»
ترس کودک از سگ چه زمانی نگران‌کننده می‌شود؟
در حالت عادی، ترس کودک از سگ جای نگرانی ندارد و با اقداماتی نظیر آن‌چه برایتان گفتیم احتمالا در طول زمان بهتر می‌شود. اما اگر احساس می‌کنید میزان وحشت کودک از حد طبیعی بیشتر بوده و به‌صورت مستمر ادامه پیدا کرده؛ یا در صورتی که این ترس فعالیت‌های روزمره فرزندتان از قبیل تمایل برای وقت‌گذرانی در خانه دوستان را تحت تاثیر قرار داده؛ یا عملکرد روزانه او مانند میل به پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری را مختل کرده است لازم است با پزشک مشورت کنید. در مجموع موارد هشداردهنده در این زمینه عبارتند از:
• فرزندتان حتی با دیدن سگی که ده‌ها متر با او فاصله دارد و با قلاده بسته شده است هم دچار وحشت می‌شود.
• حتی صدای پارس یا غرش سگ از راه دور هم او را می‌ترساند.
• حتی طاقت دیدن تصاویر یا فیلم سگ‌ها را هم ندارد.
• فکر کردن به سگ، آوردن اسم او یا تصور حضور در مکانی که پیش‌تر سگی در آن بوده کودک را وحشت‌زده می‌کند.
روش‌های درمان غیر دارویی ترس کودک از سگ چیست؟
۱. مواجهه درمانی
مواجهه درمانی توسط فردی متخصص و به‌صورت کاملا تدریجی انجام می‌شود. در طی این روند، فرزندتان به‌مرور و با استفاده از فناوری واقعیت مجازی با سگ‌ها روبه‌رو می‌شود. با گذشت زمان و پس از کاهش حساسیت‌های اولیه، کم‌کم تمرین‌های زیر انجام می‌گیرند:
• بستن چشم‌ها و فکرکردن به سگ
• دیدن تصاویر یا فیلم سگ‌ها
• تماشای بازی سگ‌ها از راه دور
• نوازش سگی که با قلاده بسته شده
• در دست گرفتن یک سگ اسباب‌بازی
۲. درمان شناختی رفتاری (CBT)
این روش درمانی توسط روان درمانگر و فرد متخصص برای ایجاد تغییر در نحوه واکنش کودک به ترس از سگ انجام می‌گیرد.
۳. هیپنوتیزم درمانی
هیپنوتیزم درمانی تمرینات هدایت‌شده و آرامش‌بخشی است که به فرد کمک می‌کند درباره ترس‌اش از سگ و اضطراب ناشی از آن تجدید نظر کند.
۴. تمرینات ذهن آگاهی
انواع تمرینات ذهن آگاهی از قبیل یوگا، مدیتیشن و دیگر تمرینات تنفسی به کنترل اضطراب و مدیریت ترس کمک می‌کنند.
درمان نکردن ترس کودک از سگ چه مشکلاتی را به دنبال دارد؟
بی‌توجهی به ترس کودک از سگ و اقدام نکردن برای مقابله با آن ممکن است موجب پیش‌روی وضعیت و تبدیل آن به یک فوبیای افراطی شود. در این صورت، فرزندتان به‌تدریج از حضور در هر جمعی خودداری خواهد کرد و حتی ممکن است دیگر به‌هیچ عنوان تمایلی به خارج شدن از منزل نشان ندهد. این موارد، احتمالا کم‌کم او را به موجودی به‌شدت منزوی، مضطرب و افسرده تبدیل می‌کنند.
سخن آخر
در این مطلب، برایتان درباره ترس کودک از سگ، دلایل آن و روش‌های مختلفی گفتیم که به بهبود این وضعیت کمک می‌کنند. یادتان باشد، شرایط روحی هر فردی منحصر به‌فرد بوده و روند درمان هر شخص ممکن است با دیگران متفاوت باشد. نظر شما چیست؟ آیا فرزند شما هم از سگ وحشت دارد؟ برای مقابله با این ترس از چه روش‌هایی استفاده می‌کنید؟ ممنون می‌شویم، دیدگاه‌ها و تجربیات‌تان را در بخش «نظرات کاربران» با ما و دیگر خوانندگان به‌اشتراک بگذارید.
