دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک چیست و چه تاثیری بر روان او دارد؟
دوست داشتن و دوست داشته شدن از ژرف‌ترین احساسات عاطفی است که به شکل قابل توجهی بر همه زوایای زندگی کودکان تاثیر می‌گذارد. با اطمینان می‌توان گفت همه انسان‌ها در طول حیات‌شان به‌دنبال افرادی هستند که آن‌ها را به‌خاطر خودشان دوست داشته باشند. یعنی، عشق آن‌ها تحت تاثیر اتفاقات و شرایط قرار نداشته و یه شکلی خالصانه جریان دشته باشد. در این مطلب، قصد داریم برایتان بگوییم دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک چیست و چه تاثیری بر روان او دارد؟ پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.
دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک چیست؟
دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک همان‌طور که از نامش پیداست درجه‌ای از عشق و علاقه است که آزادانه ارائه می‌شود و مبتنی بر شرایط یا موقعیت خاصی نیست. در چنین وضعیتی، دوست داشتن بچه به رفتارها، زیبایی ظاهری و موفقیت‌های او بستگی ندارد؛ به این ترتیب، شما فرزندتان را به‌خاطر برآورده کردن آرزوها یا شادکامی خودتان دوست ندارید؛ بلکه فارغ از خوبی‌ها و بدی‌ها و به دلیل آن‌چه که هست به او عشق می‌ورزید و تنها شادی و کامیابی او را می‌خواهید. این نوع عشق، که گاهی اوقات از آن با نام‌هایی مانند عشق دلسوزانه یا عشق آگاپه (agape) یاد می‌شود معمولا مختص والدین به فرزندان است و به‌هیچ وجه تحت تاثیر رفتارهای درست و غلط یا موفق بودن و نبودن بچه قرار نمی‌گیرد و کم و زیاد نمی‌شود. توجه داشته باشید، عشق بی‌قید و شرط باید با شفقت و احترام متقابل همراه باشد. این یکی از مهم‌ترین نکاتی است که لازم است به فرزندتان بیاموزید.
روش‌های دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک چیست؟
۱. به‌طور منظم و هر روز برای فرزندتان وقت بگذارید؛ با او بازی کنید، به پیاده‌روی بروید و تا جای ممکن با هم خوش بگذرانید و ارتباط برقرار کنید.
۲. احساسات مثبت و منفی فرزندتان را بپذیرید و هرگز آن‌ها را نادیده نگیرید یا بی‌اهمیت جلوه ندهید.
۳. برای فرزندتان محدودیت‌ها و قوانین خاصی تعیین کنید. گاهی اوقات پدر و مادرها اصطلاح عشق بی‌قید و شرط را با «عشق بدون حد و مرز» اشتباه می‌گیرند. والدینی که با محدودیت‌های بسیار سخت‌گیرانه و تحت شرایط ناسالمی بزرگ شده‌اند، تصور می‌کنند اعمال ضوابط و مقررات ممکن است همان واکنش‌های تند بچگی خودشان را به‌دنبال داشته باشد و رابطه آن‌ها را با فرزندشان خراب کند. این تصور درستی نیست. با تعیین حد و مرزهای منطقی و با رعایت احترام و پافشاری برای اجرا کردن آن‌ها شما در درجه اول به نفع فرزندتان رفتار کرده و برای تامین امنیت و موفقیت او تلاش می‌کنید.
۴. ویژگی‌های شخصیتی فرزندتان را بشناسید و آن‌ها را بپذیرید. هر کودکی با خصوصیات و تمایلات ویژه‌ای متولد می‌شود. بهبود، تقویت یا کنار آمدن با برخی از این مشخصات نیازمند پذیرش، حمایت و تلاش زیادی است. برای مثال، فرض کنید فرزند شما به‌شدت احساساتی یا عاطفی است. برای کمک به او لازم است ابتدا این صفات او را بپذیرید و بهترین روش‌های برخورد با کودکان احساساتی را یاد بگیرید. به این ترتیب، با رفتارها و واکنش‌هایتان به او آسیب نمی‌رسانید و ثابت می‌کنید فارغ از هر چیز به‌شدت دوستش دارید.
۵. خودتان را به‌جای فرزندتان بگذارید؛ او را درک کنید و به‌جای کوچک شمردن مشکلات و چالش‌هایش با او با همدلی و دلسوزی رفتار کنید.
۶. سلیقه و انتخاب‌های خودتان را به فرزندتان تحمیل نکنید و اجازه بدهید علایق‌اش را دنبال کند. در نهایت، به انتخاب‌هایش احترام بگذارید. طبیعی است که باید راهنمایی‌های لازم را به کودک‌تان ارائه کنید تا تصمیم اشتباهی نگیرد. اما یادتان باشد در عین اجتناب از برخورد منفعلانه به‌هیچ عنوان نباید به‌جای او تصمیم بگیرید.
۷. هرگز از فرزندتان کینه به دل نگیرید و در مواقع مختلف، خطاهای گذشته‌اش را یادآوری نکنید. در عوض، لازم است اشتباهات کودک‌تان را ببخشید؛ عذرخواهی او را بپذیرید؛ و از پرونده‌سازی برای بچه اجتناب کنید.
۸. تا جای ممکن، خوب و بد یا درست و نادرست را به فرزندتان آموزش دهید. سپس، به او اعتماد کنید و با نظارت از راه دور اجازه بدهید شخصا زندگی و چالش‌های آن را تجربه کند. در نهایت، همواره برای حمایت و پشتیبانی از فرزندتان آمادگی داشته باشید.
۹. همواره جدی‌ترین هوادار و متحد فرزندتان باشید. به‌جای سرزنش، توهین و تحقیر کودک‌تان در مسیر زندگی او را همراهی و راهنمایی کنید و برای نبرد با چالش‌های کوچک و بزرگ در کنارش باشید. به این ترتیب، به کودک نشان می‌دهید بدون هیچ قید و شرطی دوستش دارید و در هر شرایطی برای کمک به او آمادگی دارید.
۱۰. خوش‌رفتارترین بچه‌ها هم گاهی ممکن است به‌شیوه‌های خشن و بی‌ادبانه‌ای رفتار کنند. در چنین مواقعی، موضوع را شخصی نکرده و از گفتن حرف‌هایی مانند: «چرا با من این‌جوری رفتار می‌کنی؟»، «فقط می‌خوای من رو حرص بدی؟» یا «رسما داری به من بی‌احترامی می‌کنی.» اجتناب کنید. در عوض، در فضایی صمیمانه با او صحبت کنید تا دلیل رفتار اشتباهش را بفهمید؛ شرایطش را درک کنید؛ و بهترین رفتار یا واکنش جایگزین را به او معرفی کنید
دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک چه تاثیری بر روان او دارد؟
۱. سلامت عاطفی کودک را بهبود می‌بخشد
براساس مطالعات، عشق بی‌قید و شرط سیستم پاداش‌دهی مغز را فعال می‌کند و احساسات مثبت را در کودک به‌وجود می‌آورد. بچه‌هایی که بدون هیچ پیش‌نیازی مورد محبت والدین یا مراقبان‌شان هستند از سلامت روان و انعطاف‌پذیری بیش‌تری برخوردارند. تحقیقات نشان می‌دهند، دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک حتی بر تندرستی جسمانی او هم تاثیرگذار است و وضعیت فیزیکی بچه را هم بهبود می‌بخشد. در مجموع، می‌توان گفت برقراری این نوع رابطه از ایجاد تروماهای عاطفی طولانی‌مدت در بچه‌ها جلوگیری می‌کند و احتمال قرارگیری آن‌ها را در معرض انواع سوء استفاده‌ها به‌شدت کاهش می‌دهد.
۲. احساس امنیت را در کودک تقویت می‌کند
دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک سرمنشا احساس امنیت در دوران بچگی و بزرگسالی است. اطمینان از عشق والدین و آگاهی از آن که این علاقه تحت هیچ شرایطی از بین نخواهد رفت به ایجاد دلبستگی‌های ایمن و تقویت استقلال، اعتماد به‌نفس و عزت نفس بچه کمک می‌کند. بنابراین، لازم است فرزندتان بداند اگر چه ممکن است بسیاری از انتخاب‌ها و کارهای او را تایید نکنید اما همچنان عاشق‌اش هستید و به دوست داشتن او ادامه می‌دهید. به عبارت ساده‌تر، فرزندتان باید اطمینان یابد که با وجود چالش‌های گوناگونی که در زندگی روی می‌دهد عشق شما نسبت به او هرگز از بین نمی‌رود یا کم نمی‌شود.
۳. احساس نوع‌دوستی را در کودک تقویت می‌کند
نوع‌دوستی یکی از تاثیرگذارترین ویژگی‌هایی است که بدون محاسبه سود و زیان شخصی بر حمایت از دیگران و تامین منافع آن‌ها تمرکز دارد. کودکی که عشق بی‌قید و شرط دریافت می‌کند یاد می‌گیرد بدون توجه به مزایای این کار از افراد پشتیبانی کرده و به نفع آن‌ها تلاش کند. انجام اعمال نوع‌دوستانه ممکن در ظاهر سودی به حال فرد نداشته باشند. اما در واقع، به گسترش ابعاد شخصیتی، سلامت عاطفی، بهبود عزت نفس و افزایش اعتماد به‌نفس فرزندتان کمک می‌کنند
۴. پذیرش و بخشش را در کودک تقویت می‌کند
هیچ فردی بی‌عیب و نقص نیست و همه افراد ممکن است گاهی اوقات کارهای نادرستی انجام دهند. به همین دلیل، دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک نیازمند پذیرش و بخشش است. بچه‌ای که بارها و بارها بخشش و پذیرش والدین‌اش را تجربه می‌کند، به‌تدریج می‌تواند این ویژگی‌ها را در خودش هم پرورش دهد.
نکات مهم درباره دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک
- توجه داشته باشید، دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک به‌معنای نادیده گرفتن رفتارهای خطرناک، زیان‌آور یا آزاردهنده او و پذیرفتن این قبیل اعمال نیست. برای مثال، اگر متوجه شده‌اید فرزندتان سیگار می‌کشد یا همکلاسی‌هایش را اذیت می‌کند لازم است او را به‌طور منطقی سرزنش کنید. همه اقدامات مورد نیاز را به‌کارگیرید تا او با زیان‌های این کار آشنا شود و آن را متوقف کند. سرزنش کردن با فریاد زدن، کتک زدن و تنبیه خشن تفاوت دارد. یادتان باشد، خشونت، توهین و بی‌احترامی هرگز جزو گزینه‌ها نیست.
- داشتن عشق بدون قید و شرط به این معنا نیست که از سرزنش کردن کودک برای رفتارهای مشکل‌ساز اجتناب کنید. فرض کنید فرندتان همه پس‌اندازش را صرف خرید یک کالای گران‌قیمت و غیرضروری کرده است. بنابراین، شما در عین دوست داشتن بچه حتما باید به او تذکر دهید و مشکلات چنین تصمیم‌گیری‌هایی را برایش تشریح کنید.
- دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک به معنای نادیده گرفتن نیازهای خودتان نیست. متاسفانه، برخی از والدین تصور می‌کنند با فداکاری بیش از اندازه می‌توانند عشق بی‌حد و حصر خود را به فرزندشان نشان دهند. اما با این کار شما فقط توقعات ناسالمی را در کودک ایجاد می‌کنید. به عبارت بهتر، شما با تعیین حد و مرزهای لازم برای فرزندتان مشخص می‌کنید که باید برای محدودیت‌ها و نیازهای شما احترام قائل باشد. در ضمن، باید برای کودک روشن کنید با وجود عشق فراوانی که به او دارید هرگز نمی‌توانید همه خواسته‌هایش را برآورده کنید.
- دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک به معنای تحمل و توجیه رفتارهای بد و مخرب نیست. برای مثال، فرض کنید فرزندتان با شما به‌شیوه‌ای غیر محترمانه و بی‌ادبانه رفتار می‌کند. شما با وجود علاقه‌ای که به او دارید و بدون احساس گناه باید با چنین اعمالی برخورد کنید و با جدیت از فرزندتان بخواهید رفتارش را اصلاح کند.
چگونه می‌توان دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک را تقویت کرد؟
- حتی در مواقع اختلاف‌نظر با فرزندتان محترمانه و مودبانه رفتار کنید.
- با فرزندتان رفتاری صادقانه و صریح داشته باشید. این کار به ایجاد اعتماد و بهبود رابطه کمک می‌کند.
- قبل از عصبانی شدن، مشکلات رفتاری فرزندتان را با رعایت ادب، عشق و احترام شرح دهید و از او بخواهید اصلاح‌شان کند.
- به فرزندتان اجازه بدهید صحبت کرده و مشکلاتش را مطرح کند. با دقت فراوان حرف‌هایش را بشنوید.
- صبور باشید و در هر شرایطی از فرزندتان حمایت کنید.
فقدان عشق بدون قید و شرط چه مشکلاتی را برای کودک ایجاد می‌کند؟
۱. دچار دلبستگی ناایمن می‌شود
به گفته روانشناسان، وقتی نخستین تجربه دلبستگی کودک با بی‌مهری همراه می‌شود، او در نزدیکی و صمیمیت با دیگران مشکل پیدا می‌کند. احساس اضطراب مداوم، اجتناب از ایجاد روابط عمیق و معنادار و دلبستگی ناایمن تنها چند نمونه از این مشکلات به حساب می‌آیند. بچه‌هایی که عشق بی‌قید و شرط را تجربه نمی‌کنند در بزرگسالی نمی‌دانند چگونه باید خواسته‌ها و نیازهای‌شان را بیان کنند؛ به سختی می‌توانند احساسات دیگران را درک کنند؛ از درگیری واهمه دارند و نحوه پاسخ‌دهی به آن را نمی‌دانند.
۲. هوش هیجانی او توسعه نمی‌یابد
فقدان عشق بی‌قید و شرط موجب گسترش نیافتن هوش هیجانی (EQ) کودک شده و موجب می شود نسبت به کمبودهای عاطفی و حسی خود آگاهی کافی نداشته و با اقدامات موثر در جهت بهبود آن‌ها آشنایی نداشته باشند.
۳. از خودآگاهی خوبی برخوردار نیست
خودآگاهی تا اندازه زیادی از احساس دیگران نسبت به خویش ناشی می‌شود. وقتی کودک مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد و طردشدگی، غفلت و انتقاد دائمی را تجربه می‌کند احتمالا در بزرگسالی هم احساس می‌کند به‌اندازه کافی خوب نیست. این امر باعث می‌شود تصویر نامناسبی از خویش داشته باشد.
۴. به‌سختی می‌تواند به دیگران اعتماد کند
کودکی که در محیط امن، محبت‌آمیز، محترمانه و ثابت بزرگ نمی‌شود معمولا احساس ناامنی و بی‌اعتمادی را تجربه می‌کنند. در نتیجه، در طول زندگی به سختی می‌تواند به دیگران اعتماد کند.
۵. به‌سادگی مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد
بچه‌ای که از والدین‌اش بی‌مهری می‌بیند در آینده ممکن است با هر شخصی که روی خوشی به او نشان دهد رابطه برقرار کند و مورد سوء استفاده قرار گیرد.
۶. دوستان نادرستی را انتخاب می‌کند
کودکی که در محیط سمی رشد می‌کنند، محیط‌های ناسالم را «طبیعی» می‌پندارد. بنابراین، در بزرگسالی هم به‌طور کاملا ناخودآگاه دوستانی را پیدا می‌کند که همان الگوهای منفی را تداوم بخشند.
۷. از شکست واهمه دارد
ترس از شکست می‌تواند از بی‌مهری‌های دوران کودکی ناشی شود. والدینی که دائما از فرزندان‌شان انتقاد کرده و محبت‌شان را از آن‌ها دریغ می‌کنند، توانایی کودکان را برای ریسک‌پذیری کاهش می‌دهند. این امر ممکن است زندگی شخصی و حرفه‌ای بچه‌ها را در آینده با مشکلات جبران‌ناپذیری مواجه کند.
۸. از نظر اجتماعی منزوی می‌شود
ارتباط ناامن و مشاهده بی‌مهری والدین موجب به‌وجود آمدن احساس انزوای ریشه‌داری در کودکان می‌شود. این انزوا می‌تواند در دوران بزرگسالی هم ادامه یابد و زندگی بچه‌ها را به شکل قابل توجهی تحت تاثیر خود قرار دهد.
۹. سلامت روان کودک را مختل می‌کند
بی‌مهری والدین می‌تواند با مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه همراه باشد و کودکان را به سمت انواع ترس‌ها و فوبیاها یا حتی مصرف مواد مخدر هدایت کند.
سخن آخر
در این مطلب، تلاش کردیم برایتان بگوییم دوست داشتن بی‌قید و شرط کودک چیست و چگونه می‌تواند بر سلامت روان او تاثیر بگذارد؟ نظر شما چیست؟ آیا شما هم عشق بدون قید و شرط را منشاء اصلی بسیاری از موفقیت‌های کودک می‌دانید؟ چگونه علاقه خود را نثار فرزندتان می‌کنید؟ ممنون می‌شویم دیدگاه‌ها و تجربیات‌تان را در بخش «نظرات کاربران» با ما و دیگر خوانندگان به‌اشتراک بگذارید.
حس ارزشمند بودن در بزرگسالان دقیقا ارتباط مستقیم با همین دوست داشتن بی قید و شرط داره. مطلب عالی 👏
سلام. ممنونیم از کامنت خوبتون.
مطالب جامع و عالی بودند. متشکرم از اشتراکشون
سلام. خیلی ممنون. خوشحالیم که مورد توجهتون بوده.