بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی؛ کودک هر سازی را از چه سنی شروع کند؟
در این مطلب، قصد داریم با شما درباره بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی و مزایای آموزش این هنر در خردسالی صحبت کنیم. خواندن این مقاله برای همه پدر و مادرهایی که فرزند خردسال دارند می‌تواند مفید باشد. پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه باشید.
همه ما داستان زندگی و موفقیت اعجوبه‌های مشهور موسیقی را شنیده‌ایم؛ از «موتزارت» گرفته که اولین سمفونی خود را در ۸ سالگی نوشت تا «استیوی واندر» که نخستین قراردادش را در ۱۱ سالگی با یکی از مشهورترین شرکت‌های ضبط و نشر موسیقی امضا کرد. از این مثال‌ها در دنیای موسیقی فراوان است. بنابراین، این‌طور که به‌نظر می‌رسد بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی اولین سال‌های کودکی است. در واقع، از همان بدو تولد خوب است فرزندتان را در نواها و نت‌ها غوطه‌ور کرده و روند آموزش را آغاز کنید.
بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی چه زمانی است؟
تحقیقات نشان میدهند از تولد تا ۹ سالگی بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی و مناسب‌ترین زمان برای ایجاد حساسیت موسیقیایی در کودکان است. در این دوران، ساختارها و مکانیسم‌های ذهنی مرتبط با پردازش و درک موسیقی در مراحل اولیه رشد قرار دارند. بنابراین، قرار دادن بچه‌های صفر تا ۹ ساله در معرض موسیقی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. چرا که با انجام این کار آن‌ها می‌توانند صداها و نواها را به تفکیک تشخیص دهند؛ به شنیدن و لذت بردن از موسیقی باکیفیت عادت کنند؛ فعالیت مغزشان افزایش یابد و درک مسائل پیچیده برای‌شان آسان‌تر شود.
توجه داشته باشید، یادگیری موسیقی در خردسالان به‌معنای تسلط بر نواختن سازها نیست. در اصل، پیش از ۴ سالگی اصلا نیازی نیست ابزارهای موسیقایی را در اختیار کودکان قرار دهید. در عوض، لازم است آن‌ها را با صداهای گوناگون آشنا کنید تا رابطه معناداری را میان ضرب‌آهنگ‌ها و نواها پیدا کنند. با توجه به آن‌چه گفته شد، خوب است از ابتدای زندگی کودک روند آموزش موسیقی را به روشی که خواهیم گفت آغاز کنید.
یادگیری موسیقی قبل از ۳ سالگی
قبل از ۳ سالگی، اصلا نیازی نیست آموزش موسیقی به‌صورت رسمی انجام شود. در این سنین، لازم است کودک را در یک محیط سرشار از موسیقی ارزشمند غوطه‌ور کنید تا صداها و ریتم‌ها را تشخیص دهد. بنابراین، از همان نخستین ماه‌های تولد، می‌توانید در منزل فرزندتان را در آغوش بگیرید و ضمن گوش کردن به موسیقی از طریق رقصیدن، تکان خوردن، آواز خواندن یا حتی نواختن ساز توجه او را به نواها جلب کرده و ذهن‌اش را روی موزیک متمرکز کنید.
یادگیری موسیقی پس از ۳ سالگی
پس از ۳ سالگی، کودک می‌تواند یادگیری موسیقی را به‌صورت رسمی‌تر شروع کند. توجه داشته باشید در این سن، آموزش موسیقی نباید با هدف نواختن ساز انجام شود. در عوض، لازم است تمرکز بر روی توسعه مهارت‌هایی مانند شناسایی ضرب‌آهنگ، ریتم، ملودی و آشنایی با انواع ساز باشد. این‌ها نکاتی تخصصی هستند که باید زیر نظر اساتید باتجربه در زمینه آموزش موسیقی به خردسالان انجام گیرند. خوشبختانه این روزها، کلاس‌ها و کارگاه‌های گوناگونی وجود دارند که زیر نظر کارشناسان اداره می‌شوند و دوره‌های بسیار مفیدی را برای سنین پایین برگزار می‌کنند.
یادگیری موسیقی در سنین ۵ تا ۱۰ سالگی
اگر روندی که گفتیم را دنبال کنید، فرزندتان در ۵سالگی به‌صورت پایه‌ای برای یادگیری موسیقی آمادگی خواهد داشت. یادتان باشد در این سن هم هدف از آموزش این نیست که کودک شما به یک نوازنده عالی تبدیل شود. بلکه تمرکز اصلی بر این است که درک فرزندتان از موسیقی افزایش یابد. پیانو و ویولن از رایج‌ترین سازهایی هستند که در این سنین نواخته می‌شوند. اما بچه‌هایی هم هستند که در این مرحله سازهایی مانند ریکوردر، یوکللی (Ukulele) یا گیتار را انتخاب می‌کنند.
یادگیری موسیقی پس از ۱۰سالگی
با دنبال کردن مراحل بالا، در ۱۰سالگی کودک با سازهای مختلف آشنا شده و مهارت‌های اولیه مربوط به یادگیری موسیقی را آموخته است. بنابراین، به‌سادگی می‌تواند ابزار مورد نظرش را انتخاب کند. توجه داشته باشید، برداشتن و نواختن بعضی از سازهای زهی یا برنجی به قدرت بدنی و استقامت بالایی نیاز دارد. بنابراین، در هنگام انتخاب آلات موسیقی لازم است به توان فیزیکی کودک هم توجه کنید. در این دوران، یادگیری موسیقی با هدف بهبود توانایی و کسب تجربه انجام می‌گیرد. طبیعی است که از این زمان به بعد، هر کودکی بسته به قابلیت‌ها و مهارت‌های خود می‌تواند در نواختن ساز انتخابی تبحر پیدا کند یا تصمیم بگیرد که آن را عوض کند.
مهم‌ترین مزایای یادگیری موسیقی از سن پایین چیست؟
حالا که با بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی آشنا شدید خوب است مزایای این کار را هم بدانید. موسیقی روند رشد عاطفی و ذهنی بچه‌ها را بهبود می‌بخشد و با افزایش عملکرد مغز، یادگیری مهارت‌های حرکتی، کلامی و اجتماعی را برای فرزندتان آسان‌تر می‌کند. یکی از مهم‌ترین فواید موسیقی این است که فعالیت ذهن و بدن را هم‌سو کرده و دنبال کردن دستورات عصبی مغز را برای اندام‌ها ساده‌تر می‌کند. قرار دادن کودکان در معرض موسیقی در مراحل اولیه رشد به آن‌ها کمک می‌کند تا صداها و معانی کلمات را یاد بگیرند. رقصیدن به‌همراه موسیقی به کودکان کمک می‌کند مهارت‌های حرکتی، زبان بدن و حافظه خود را بهبود بخشند. از همه مهم‌تر این‌که شنیدن نوای خوش موسیقی موجب تقویت روحیه می‌شود و کودکان و بزرگسالان را شاد می‌کند. در مجموع، مهم‌ترین مزایای یادگیری موسیقی از سن پایین عبارتند از:
- بهبود عملکرد مغز
- افزایش اعتماد به‌نفس
- بهبود عملکرد اندام‌های حرکتی
- تقویت مهارت‌های مرتبط با یادگیری دروس مختلف از جمله، زبان‌های خارجی و ریاضیات
- تقویت حافظه
- افزایش تمرکز
- افزایش هماهنگی میان عملکرد مغز و اندام‌های مختلف بدن
- نظم و انضباط
- کمک به بیان و تخلیه احساسات
- بهبود مهارت‌های اجتماعی
- تجربه لذتی عمیق و وصف‌ناپذیر
نکات مهم در زمینه یادگیری موسیقی در سن پایین
- پیش از شروع آموزش رسمی حتما به میزان درک کودک و علاقه او به موسیقی توجه کنید.
- هرگز کودک را برای ادامه یادگیری موسیقی یا نواختن یک ساز به‌خصوص تحت فشار نگذارید.
- در هنگام انتخاب و خریداری ساز حتما به علایق کودک و تناسب ساز احتمالی با توانایی‌های فیزیکی او توجه کنید.
- ریه‌های خردسالان هنوز به‌اندازه کافی رشد نکرده‌اند؛ بنابراین، نواختن سازهای بادی برای آن‌ها مناسب نخواهد بود.
- عضلات و مغز کودکان خردسال هنوز در حال رشد است؛ بنابراین، تمرین طولانی‌مدت موسیقی برای سلامت آن‌ها می‌تواند زیان‌آور باشد.
- تمرین موسیقی را به یک فعالیت سرگرم‌کننده و خوشایند تبدیل کنید. در غیر این‌صورت، فرزندتان در اولین فرصت از انجام این کار صرف‌نظر خواهد کرد.
- با هر پیشرفت کوچکی، فرزندتان را تشویق کنید. به این ترتیب، اعتماد به‌نفس و علاقه او را به ادامه یادگیری افزایش خواهید داد.
- هر کودکی مهارت‌ها و توانایی‌های منحصر به‌فردی دارد. بنابراین، در زمینه یادگیری موسیقی و در هیچ زمینه دیگری هرگز فرزندتان را با سایرین مقایسه نکنید.
از کجا بفهمیم فرزندمان به یادگیری موسیقی علاقه دارد؟
بهترین روش علاقه‌مند کردن و آماده‌سازی کودک به موسیقی این است که شنیدن موزیک را به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی او تبدیل کنید. وقتی بچه‌ها با موسیقی احاطه می‌شوند به‌تدریج مفاهیم‌اش را درک می‌کنند و به‌صورت ناخودآگاه با مواردی مانند ریتم، ملودی و تغییرات پیچ (Pitch) آشنا می‌شوند. برای اطمینان از تمایل فرزند خردسال‌تان به یادگیری موسیقی می‌توانید با کمک لوازم منزل و با ایجاد صداهای گوناگون او را به چالش بکشید؛ از فرزندتان بخواهید با وسایل دلخواه‌اش همان صداها را عینا بازسازی کند. اگر به انجام چنین کارهایی علاقه نشان داد می‌توانید روند آموزش را آغاز کنید. یادتان باشد، هرگز نباید فرزندتان را برای شروع یادگیری موسیقی یا ادامه آن تحت فشار قرار دهید. در غیر این‌صورت، مطمئنا تلاش شما نتیجه عکس خواهد داشت.
بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی براساس ساز
| پیانو | از ۴ سالگی |
| ویولن | از ۴ سالگی |
| ویولا (آلتو یا ویولن آلتو) | از ۶ سالگی |
| ویولن سل | از ۶ سالگی |
| فلوت | از ۷ سالگی |
| کلارینت | از ۷ سالگی |
| ساکسیفون | از ۷ سالگی |
| ترومپت | از ۸ سالگی |
| ترومبون | از ۸ سالگی |
| گیتار | از ۷سالگی |
| درامز | از ۷ سالگی |
| آواز | از ۹ سالگی |
کلاس خصوصی یا گروهی؟ کدام بهتر است؟
اکنون که با بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی و سازهای مناسب برای گروه‌های سنی مختلف آشنا شدید زمان آن است که اطلاعات‌تان را درباره نحوه انتخاب کلاس تکمیل کنید. بچه‌های خردسال معمولا برای آموزش انفرادی آمادگی چندانی ندارند. آن‌ها در کلاس‌های گروهی عملکرد بهتری دارند و همراه با دیگر هم‌سالان خود می‌توانند از طریق گوش کردن فعالانه، رقص و بازی با الفبای موسیقی آشنایی یابند. به این ترتیب، نخستین تجربه آن‌ها از این قبیل دوره‌های آموزشی بسیار مثبت و دلگرم‌کننده خواهد بود. با بالا رفتن سن بچه‌ها می‌توانید کلاس‌های انفرادی را هم به‌عنوان مکمل آموزش با برنامه گروهی ترکیب کرده و از این طریق، مهارت‌های فرزندتان را تقویت کنید.
دلیل تناقض‌گویی درباره بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی چیست؟
وقتی صحبت از بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی به میان می‌آید، برخی افراد توصیه می‌کنند خوب است صبر کنید تا فرزندتان بزرگ شود و سپس آموزش در این زمینه را شروع کنید. این قبیل افراد معمولا می‌گویند: «خود من وقتی خیلی کم سن‌وسال بودم یادگیری موسیقی رو شروع کردم. پدر و مادرم اصرار داشتن هر چه زودتر بتونم ساز بزنم. به‌خاطر همین، مجبورم می‌کردن ساعت‌ها تمرین کنم. این موضوع باعث شد از موسیقی منزجر بشم.»
این نگرش منفی از آن‌جا ناشی می‌شود که برخی از والدین در سنین پایین بچه‌ها را مجبور می‌کنند یک ساز را انتخاب کنند و انتظار دارند خیلی زود آن را به بهترین شکل ممکن بنوازند. مشکل این‌جاست که داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ این دسته از پدرها و مادرها به‌قدری یک کودک خردسال را تحت فشار قرار میدهند که یادگیری موسیقی برای او به نوعی تنبیه تبدیل می‌شود. با انجام این کار، نه تنها بچه‌ها به موزیک علاقه‌مند نمی‌شوند بلکه احتمالا در اولین فرصت یادگیری آن را برای همیشه کنار می‌گذارند. پس می‌توان گفت، این تناقض‌گویی‌ها به تجربیات شخصی و عمدتا منفی افراد از یادگیری موسیقی در سن کم برمی‌گردد.
یادگیری موسیقی را در هر سن‌وسالی می‌توان شروع کرد
اگرچه گفتیم بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی از ابتدای تولد تا ۹سالگی است؛ اما این به معنای آن نیست که کودکان در سنین بالاتر نمی‌توانند نواختن ساز و مهارت‌های جدید را یاد بگیرند و در این زمینه پیشرفت کنند. در واقع، یادگیری موسیقی را در هر سن‌وسالی می‌توان شروع کرد و عملکردی خلاقانه ارائه داد. کافی است به اطراف محل زندگی‌تان دقت کنید تا ببینید کلاس‌های آموزشی متنوعی وجود دارند که برای افراد مبتدی و بزرگسال در نظر گرفته شده‌اند. در عین حال، بچه‌های بزرگ‌تر با ثبت‌نام در دوره‌های آنلاین هم می‌توانند فرآیند یادگیری موسیقی را آغاز و دنبال کنند.
سخن آخر
در این مقاله، تلاش کردیم شما را با بهترین سن کودک برای یادگیری موسیقی و نکاتی ارزنده در این رابطه آشنا کنیم. نظر شما چیست؟ آیا فرزندتان به یادگیری موسیقی علاقه‌مند است؟ آیا ساز مورد علاقه‌اش را انتخاب کرده است؟ خوشحال می‌شویم دیدگاه‌ها و تجربیات‌تان را در بخش «نظرات کاربران» با ما و دیگر خوانندگان به‌اشتراک بگذارید.
